Oblicza Geografii 1 Obraz Ziemi Sprawdzian

Oblicza Geografii 1 to podręcznik do geografii dla szkół ponadpodstawowych. Często uczniowie spotykają się ze sprawdzianami z poszczególnych rozdziałów, w tym z rozdziału "Obraz Ziemi". Zrozumienie zagadnień z tego rozdziału jest kluczowe dla dalszej nauki geografii.

Kształt i wymiary Ziemi

Ziemia nie jest idealną kulą. Ma kształt zbliżony do elipsoidy obrotowej. Jest to figura geometryczna powstała w wyniku obrotu elipsy wokół jej krótszej osi. Dzieje się tak ze względu na ruch obrotowy Ziemi i siłę odśrodkową.

Promień równikowy jest większy niż promień biegunowy. To powoduje spłaszczenie Ziemi na biegunach. Przybliżony promień równikowy to 6378 km, a promień biegunowy to 6357 km. Różnica ta wynosi około 21 km.

Obwód Ziemi mierzony wzdłuż równika to około 40 075 km. Obwód Ziemi mierzony wzdłuż południka to około 40 008 km. Te wymiary mają wpływ na wiele zjawisk geograficznych, np. na działanie siły Coriolisa.

Sposoby przedstawiania Ziemi

Globus jest kulistym modelem Ziemi. Jest to najwierniejsze odwzorowanie naszej planety. Zachowuje on kształt, proporcje i powierzchnię kontynentów. Globus ma jednak pewne wady. Jest nieporęczny i nie można na nim przedstawić szczegółowych informacji.

Mapa jest płaskim przedstawieniem powierzchni Ziemi lub jej fragmentu. Mapy są bardziej praktyczne niż globusy. Pozwalają na przedstawienie szczegółowych informacji, takich jak sieć dróg, rzeki czy ukształtowanie terenu. Ważne jest zrozumienie, że każda mapa zniekształca kształt i powierzchnię.

Istnieją różne rodzaje odwzorowań kartograficznych. Odwzorowanie wiernopowierzchniowe zachowuje powierzchnię, ale zniekształca kształt. Odwzorowanie wiernokątne zachowuje kształt, ale zniekształca powierzchnię. Odwzorowanie wiernoodległościowe zachowuje odległości wzdłuż wybranych linii.

Skala mapy

Skala mapy określa stopień pomniejszenia obszaru przedstawionego na mapie w stosunku do rzeczywistości. Można ją wyrazić na trzy sposoby: liczbowo, mianownikowo i graficznie.

Skala liczbowa, np. 1:100 000, oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 100 000 cm (czyli 1 km) w terenie. Skala mianownikowa to ułamek, np. 1/100 000. Skala graficzna to linia podzielona na odcinki, gdzie każdy odcinek odpowiada określonej odległości w terenie.

Mapy dzielimy na małoskalowe, średnioskalowe i wielkoskalowe. Mapy małoskalowe przedstawiają duże obszary, np. kontynenty, ale z mniejszą szczegółowością. Mapy wielkoskalowe przedstawiają małe obszary, np. miasto, ale z dużą szczegółowością.

Ruchy Ziemi

Ziemia wykonuje dwa podstawowe ruchy: obrotowy i obiegowy. Ruch obrotowy Ziemi odbywa się wokół własnej osi. Trwa on około 24 godziny (dokładnie 23 godziny, 56 minut i 4 sekundy). Powoduje on występowanie dnia i nocy.

Ruch obiegowy Ziemi odbywa się wokół Słońca. Trwa on około 365 dni i 6 godzin. Powoduje on występowanie pór roku. Oś Ziemi jest nachylona do płaszczyzny orbity pod kątem około 23,5 stopnia. To powoduje, że różne obszary Ziemi otrzymują różną ilość energii słonecznej w ciągu roku.

W wyniku ruchu obiegowego i nachylenia osi Ziemi występują równonoce i przesilenia. Równonoce występują, gdy promienie słoneczne padają prostopadle na równik. Dzień i noc trwają wtedy tyle samo. Przesilenia występują, gdy promienie słoneczne padają prostopadle na zwrotniki.

Następstwa ruchów Ziemi

Ruch obrotowy Ziemi ma wiele konsekwencji. Najważniejszą z nich jest występowanie dnia i nocy. Ponadto powoduje on spłaszczenie Ziemi na biegunach. Jest również przyczyną działania siły Coriolisa. Siła ta odchyla ciała poruszające się na powierzchni Ziemi. Na półkuli północnej odchylenie następuje w prawo, a na półkuli południowej w lewo.

Ruch obiegowy Ziemi powoduje występowanie pór roku. Zmienia się kąt padania promieni słonecznych i długość dnia. Najdłuższy dzień występuje w czasie przesilenia letniego, a najkrótszy w czasie przesilenia zimowego. Na równiku pory roku są mniej wyraźne niż w strefach umiarkowanych.

Znajomość ruchów Ziemi jest niezbędna do zrozumienia wielu zjawisk geograficznych. Ma wpływ na klimat, pogodę, roślinność i życie zwierząt. Wiedza ta jest również wykorzystywana w nawigacji i astronomii.

Układ współrzędnych geograficznych

Układ współrzędnych geograficznych służy do określania położenia punktów na powierzchni Ziemi. Składa się z szerokości geograficznej i długości geograficznej.

Szerokość geograficzna to kąt między płaszczyzną równika a promieniem ziemskim przechodzącym przez dany punkt. Mierzy się ją od 0° do 90° na północ (N) lub na południe (S) od równika. Równik ma szerokość 0°, biegun północny ma szerokość 90°N, a biegun południowy ma szerokość 90°S.

Długość geograficzna to kąt między południkiem zerowym (Greenwich) a południkiem przechodzącym przez dany punkt. Mierzy się ją od 0° do 180° na wschód (E) lub na zachód (W) od południka zerowego. Południk zerowy ma długość 0°.

Znając szerokość i długość geograficzną, można dokładnie określić położenie dowolnego miejsca na Ziemi. Układ współrzędnych geograficznych jest wykorzystywany w nawigacji, kartografii i systemach informacji geograficznej (GIS).