Zajmijmy się obliczaniem objętości ostrosłupa prawidłowego trójkątnego, którego wysokość wynosi 16. Obliczenie to wymaga znajomości kilku kluczowych definicji i wzorów. Przejdźmy do konkretów.
Definicje i podstawowe wzory
Na początek, zdefiniujmy sobie kilka podstawowych pojęć:
- Ostrosłup: To wielościan, którego jedna ściana, zwana podstawą, jest dowolnym wielokątem, a pozostałe ściany (zwane ścianami bocznymi) są trójkątami mającymi wspólny wierzchołek, zwany wierzchołkiem ostrosłupa.
- Ostrosłup prawidłowy: To ostrosłup, którego podstawą jest wielokąt foremny, a spodek wysokości ostrosłupa (czyli punkt, w którym wysokość ostrosłupa przecina płaszczyznę podstawy) pokrywa się ze środkiem podstawy.
- Ostrosłup prawidłowy trójkątny: To ostrosłup, którego podstawą jest trójkąt równoboczny, a ściany boczne są przystającymi trójkątami równoramiennymi.
Kluczowy wzór, którego będziemy używać to wzór na objętość ostrosłupa:
V = (1/3) * Pp * H
Gdzie:
- V to objętość ostrosłupa,
- Pp to pole podstawy ostrosłupa,
- H to wysokość ostrosłupa.
Obliczanie pola podstawy
W naszym przypadku podstawa jest trójkątem równobocznym. Wzór na pole trójkąta równobocznego o boku *a* wygląda następująco:
Pp = (a2 * √3) / 4
Widzimy, że aby obliczyć pole podstawy, potrzebujemy znać długość boku a trójkąta równobocznego. Niestety, w treści zadania podana jest tylko wysokość ostrosłupa (H = 16). Musimy więc znaleźć sposób na powiązanie wysokości ostrosłupa z długością boku podstawy.
Zależność między wysokością ostrosłupa a bokiem podstawy
W ostrosłupie prawidłowym trójkątnym, spodek wysokości ostrosłupa (czyli punkt, w którym wysokość opada na podstawę) jest środkiem okręgu opisanego na trójkącie równobocznym w podstawie. Odległość od tego punktu do wierzchołka trójkąta równobocznego jest równa promieniowi okręgu opisanego na tym trójkącie. Promień okręgu opisanego na trójkącie równobocznym o boku *a* wynosi:
R = (a * √3) / 3
Powstaje nam trójkąt prostokątny, którego jednym z boków jest wysokość ostrosłupa (H), drugim bokiem jest promień okręgu opisanego na podstawie (R), a przeciwprostokątną jest wysokość ściany bocznej (którą oznaczmy jako *hb*). Z twierdzenia Pitagorasa wynika:
H2 + R2 = hb2
To nam bezpośrednio nie daje zależności między H i a. Potrzebujemy dodatkowych informacji. Bez podania dodatkowych danych (np. kąta nachylenia ściany bocznej do podstawy, długości krawędzi bocznej, czy relacji między wysokością ostrosłupa a długością krawędzi podstawy), **nie jesteśmy w stanie jednoznacznie** wyznaczyć objętości ostrosłupa.
Przykład 1 (założenie dodatkowe): Załóżmy, że krawędź boczna ostrosłupa ma długość 20. Wówczas, z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta prostokątnego, którego bokami są wysokość ostrosłupa (16), promień okręgu opisanego na podstawie (R) i krawędź boczna (20), mamy:
162 + R2 = 202
256 + R2 = 400
R2 = 144
R = 12
Teraz, korzystając ze wzoru na promień okręgu opisanego na trójkącie równobocznym, obliczamy długość boku a:
12 = (a * √3) / 3
36 = a * √3
a = 36 / √3 = (36 * √3) / 3 = 12√3
Mając długość boku a, obliczamy pole podstawy:
Pp = ((12√3)2 * √3) / 4 = (144 * 3 * √3) / 4 = (432√3) / 4 = 108√3
Na koniec, obliczamy objętość ostrosłupa:
V = (1/3) * Pp * H = (1/3) * 108√3 * 16 = 36√3 * 16 = 576√3
Zatem, przy założeniu, że krawędź boczna ma długość 20, objętość ostrosłupa wynosi 576√3 jednostek sześciennych.
Podsumowanie: Bez dodatkowych danych nie można jednoznacznie obliczyć objętości. Potrzebujemy informacji, która powiąże wysokość ostrosłupa z wymiarami podstawy (np. długość krawędzi bocznej, kąt nachylenia ściany bocznej, zależność między H i a).

