Hej! Gotowi na powtórkę z budowy nukleotydów DNA? Super! Zaczynamy. Pamiętaj, dasz radę!
Co to jest nukleotyd?
Nukleotyd to podstawowa jednostka budulcowa kwasów nukleinowych, czyli DNA i RNA. Pomyśl o nich jak o cegiełkach, z których zbudowany jest mur.
Składowe nukleotydu DNA
Nukleotyd DNA składa się z trzech kluczowych elementów. Zapamiętaj: cukier, zasada azotowa i reszta fosforanowa.
1. Cukier: Deoksyryboza
W DNA cukrem jest deoksyryboza. To pięciowęglowy cukier, czyli pentoza. Jego nazwa pochodzi od braku atomu tlenu w pozycji 2'. (De-oxy). Deoksyryboza odróżnia DNA od RNA, gdzie występuje ryboza.
2. Zasada azotowa
Zasada azotowa jest przyłączona do węgla 1' deoksyrybozy. W DNA mamy cztery rodzaje zasad azotowych. Dzielimy je na dwie grupy: puryny i pirymidyny.
Puryny
Puryny to adenina (A) i guanina (G). Mają strukturę dwupierścieniową. Pamiętaj, że puryny są większe niż pirymidyny.
Pirymidyny
Pirymidyny to cytozyna (C) i tymina (T). Mają strukturę jednopierścieniową. W RNA tymina (T) zastąpiona jest uracylem (U).
W DNA zawsze adenina (A) łączy się z tyminą (T), a guanina (G) łączy się z cytozyną (C). To jest bardzo ważna zasada komplementarności zasad!
3. Reszta fosforanowa
Reszta fosforanowa (lub grupa fosforanowa) jest przyłączona do węgla 5' deoksyrybozy. Może być jedna, dwie lub trzy reszty fosforanowe.
To właśnie reszty fosforanowe łączą nukleotydy ze sobą, tworząc łańcuch DNA. Połączenie między nukleotydami nazywa się wiązaniem fosfodiestrowym.
Połączenie nukleotydów
Nukleotydy łączą się ze sobą tworząc długie łańcuchy. Reszta fosforanowa jednego nukleotydu łączy się z cukrem (deoksyrybozą) kolejnego nukleotydu.
Tworzy to szkielet cukrowo-fosforanowy DNA. Zasady azotowe wystają na bok od tego szkieletu.
Struktura DNA
DNA ma strukturę podwójnej helisy. Dwa łańcuchy nukleotydów są skręcone wokół siebie.
Łańcuchy są komplementarne: A łączy się z T, a G łączy się z C. Połączenia te są tworzone przez wiązania wodorowe.
Adenina (A) i tymina (T) tworzą dwa wiązania wodorowe. Guanina (G) i cytozyna (C) tworzą trzy wiązania wodorowe.
Podsumowanie najważniejszych informacji
- Nukleotyd to podstawowa jednostka budulcowa DNA.
- Składa się z deoksyrybozy (cukru), zasady azotowej i reszty fosforanowej.
- Zasady azotowe to adenina (A), guanina (G), cytozyna (C) i tymina (T).
- A łączy się z T, a G łączy się z C.
- Nukleotydy łączą się ze sobą za pomocą wiązań fosfodiestrowych.
- DNA ma strukturę podwójnej helisy.
Pamiętaj: Ćwiczenie czyni mistrza! Przejrzyj notatki, rozwiąż zadania i wszystko będzie dobrze.
Powodzenia na egzaminie!
