Cześć! Gotowi na sprawdzian z geografii? Super! Przejdziemy przez najważniejsze zagadnienia. Razem damy radę!
Dział 1: Źródła Informacji Geograficznej
Mapy
Mapa to pomniejszony obraz powierzchni Ziemi lub jej części. Pamiętaj o skali!
Skala mapy pokazuje, ile razy obraz na mapie jest mniejszy od rzeczywistego obszaru.
Rozróżniamy skale: liczbowa (np. 1:100 000), mianowana (np. 1 cm – 1 km) i liniowa (podziałka graficzna).
Rodzaje map ze względu na treść: ogólnogeograficzne (topograficzne), tematyczne (np. geologiczne, klimatyczne, ludnościowe).
Elementy mapy: legenda, tytuł, skala, siatka kartograficzna.
Plan
Plan to obraz niewielkiego obszaru, np. miasta, wykonany w dużej skali.
Na planach zazwyczaj nie stosuje się odwzorowań kartograficznych.
Zdjęcia lotnicze i satelitarne
Zdjęcia lotnicze są wykonywane z samolotów.
Zdjęcia satelitarne są wykonywane z satelitów. Dają obraz dużych obszarów.
Wykorzystywane w GIS (Geographic Information System).
Globus
Globus to model Ziemi.
Wierne odwzorowanie kształtu i proporcji kontynentów i oceanów.
Dział 2: Ruchy Ziemi i ich Następstwa
Ruch obrotowy
Ruch obrotowy Ziemi trwa około 24 godziny.
Następstwa: dzień i noc, spłaszczenie Ziemi na biegunach, siła Coriolisa.
Siła Coriolisa – odchylanie ciał poruszających się na półkuli północnej w prawo, a na południowej w lewo.
Ruch obiegowy
Ruch obiegowy Ziemi trwa około 365 dni i 6 godzin.
Następstwa: pory roku, zmiany oświetlenia Ziemi w ciągu roku.
Oś Ziemi jest nachylona do płaszczyzny orbity pod kątem 66°33'.
Przesilenie letnie (21 czerwca) – najdłuższy dzień na półkuli północnej.
Przesilenie zimowe (22 grudnia) – najkrótszy dzień na półkuli północnej.
Równonoc wiosenna (21 marca) i równonoc jesienna (23 września) – dzień i noc trwają tyle samo.
Strefy oświetlenia Ziemi
Strefy oświetlenia Ziemi: okołobiegunowe, umiarkowane, zwrotnikowe.
Granice stref wyznaczają zwrotniki (Raka i Koziorożca) i koła podbiegunowe (północne i południowe).
Dział 3: Atmosfera
Skład atmosfery
Główne składniki: azot (78%), tlen (21%), argon (1%).
Gazy cieplarniane – dwutlenek węgla, metan, para wodna.
Budowa atmosfery
Warstwy atmosfery: troposfera, stratosfera, mezosfera, termosfera, egzosfera.
W troposferze zachodzą zjawiska pogodowe.
W stratosferze znajduje się warstwa ozonowa.
Elementy pogody i klimatu
Pogoda – stan atmosfery w danym miejscu i czasie.
Klimat – charakterystyczny dla danego obszaru stan pogody, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji.
Elementy pogody: temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, opady i osady atmosferyczne, wiatr, wilgotność powietrza, usłonecznienie.
Opady atmosferyczne: deszcz, śnieg, grad.
Osady atmosferyczne: rosa, szron, gołoledź.
Wiatr
Wiatr – poziomy ruch powietrza z obszaru wyższego ciśnienia do obszaru niższego ciśnienia.
Bryza – wiatr wiejący między lądem a morzem.
Monsun – wiatr sezonowy, zmieniający kierunek w zależności od pory roku.
Klimaty na Ziemi
Strefy klimatyczne: równikowa, zwrotnikowa, umiarkowana, okołobiegunowa.
Klimaty: gorący, umiarkowany, chłodny, okołobiegunowy.
Dział 4: Hydrosfera
Wody powierzchniowe
Rzeki – cieki wodne płynące w korytach.
Jeziora – naturalne zbiorniki wodne.
Morza – część oceanu przylegająca do lądu.
Oceany – wielkie, połączone ze sobą obszary wód słonych.
Lodowce – masa lodu powstała w wyniku nagromadzenia i przekształcenia śniegu.
Wody podziemne
Wody znajdujące się pod powierzchnią Ziemi.
Poziom wodonośny – warstwa skał przepuszczalnych, w której gromadzi się woda.
Zasoby wody
Zasoby wody – suma wód na Ziemi.
Obieg wody w przyrodzie – ciągłe krążenie wody między atmosferą, hydrosferą i litosferą.
Ochrona wód – działania mające na celu zachowanie czystości i dostępności wód.
Podsumowanie
Pamiętaj o najważniejszych definicjach i zależnościach. Zwróć uwagę na mapy i globus.
Powodzenia na sprawdzianie! Dasz radę!
