Hej Ósmoklasisto! Gotowi na powtórkę z historii z Nowej Ery? Świetnie! Przygotowałem dla Ciebie przewodnik, który pomoże Ci ogarnąć materiał i zdać egzamin śpiewająco. Powodzenia!
I Wojna Światowa – Geneza i Przebieg
Pamiętasz, co doprowadziło do wybuchu tego strasznego konfliktu? Kluczowe były narastające napięcia w Europie.
Przyczyny I Wojny Światowej
Zwróć uwagę na kilka ważnych kwestii:
- Imperializm: Państwa europejskie rywalizowały o kolonie i wpływy.
- Nacjonalizm: Rosły dążenia narodów do samostanowienia i jedności.
- System sojuszy: Powstały bloki państw, które zobowiązywały się do wzajemnej obrony (Trójprzymierze i Trójporozumienie).
- Wyścig zbrojeń: Państwa intensywnie się zbroiły, co zwiększało poczucie zagrożenia.
Pamiętaj o zamachu w Sarajewie w 1914 roku. To był bezpośredni powód wybuchu wojny. Arcyksiążę Franciszek Ferdynand został zabity przez Gawriła Principa, serbskiego nacjonalistę.
Przebieg Wojny
I wojna światowa toczyła się na wielu frontach.
- Front Zachodni: Walki pozycyjne, okopy, ogromne straty. Bitwy pod Verdun i nad Sommą.
- Front Wschodni: Zmienne szczęście Rosji i Niemiec. Bitwa pod Tannenbergiem.
- Front Południowy: Walki w rejonie Bałkanów i Włoch.
Zwróć uwagę na nowe rodzaje broni używane w czasie wojny: gazy bojowe, czołgi, samoloty, okręty podwodne. To zmieniło charakter walk.
Ważne! W 1917 roku do wojny przystąpiły Stany Zjednoczone, co przechyliło szalę zwycięstwa na stronę Ententy.
Skutki I Wojny Światowej
Wojna przyniosła ogromne zmiany:
- Ogromne straty ludzkie i materialne.
- Upadek monarchii w Rosji, Niemczech, Austro-Węgrzech i Turcji.
- Powstanie nowych państw, w tym Polski!
- Powstanie Ligi Narodów - organizacji mającej zapobiegać przyszłym wojnom.
Rewolucja Rosyjska
W Rosji, zmęczonej wojną, doszło do dwóch rewolucji w 1917 roku.
Rewolucja Lutowa
Obalenie cara Mikołaja II. Władzę przejął Rząd Tymczasowy.
Rewolucja Październikowa
Przejęcie władzy przez bolszewików pod wodzą Włodzimierza Lenina. Ważna! Obiecanki bolszewików: pokój, ziemia dla chłopów, władza dla robotników.
Po rewolucji wybuchła wojna domowa w Rosji. Bolszewicy (czerwoni) walczyli z przeciwnikami (białymi).
Dwudziestolecie Międzywojenne
To czas odbudowy po wojnie, ale też czas problemów i napięć.
Traktat Wersalski
Podpisany w 1919 roku. Ustanowił nowy porządek w Europie. Niemcy zostały obarczone winą za wywołanie wojny i musiały zapłacić wysokie odszkodowania.
Dla Polski traktat Wersalski był bardzo ważny, bo potwierdzał jej niepodległość i granice.
Kryzys Gospodarczy
W 1929 roku wybuchł wielki kryzys gospodarczy. Dotknął cały świat. Bezrobocie, inflacja, bieda.
Totalitaryzmy
W niektórych krajach władzę przejęły reżimy totalitarne. Charakterystyka: dyktatura, kult jednostki, propaganda, terror.
- Związek Radziecki: Józef Stalin, komunizm.
- Włochy: Benito Mussolini, faszyzm.
- Niemcy: Adolf Hitler, nazizm (narodowy socjalizm).
II Wojna Światowa – Geneza i Przebieg
Niestety, pokój nie trwał długo. Agresywna polityka Niemiec doprowadziła do kolejnej wojny.
Przyczyny II Wojny Światowej
- Polityka ekspansji Niemiec: Hitler dążył do zdobycia "przestrzeni życiowej" (Lebensraum).
- Nieskuteczność Ligi Narodów.
- Polityka appeasementu (ustępstw) wobec Hitlera.
- Pakt Ribbentrop-Mołotow: Układ między Niemcami a ZSRR. Tajny protokół dotyczący podziału Europy Wschodniej.
1 września 1939 roku - atak Niemiec na Polskę. Początek II wojny światowej.
Przebieg Wojny
Wojna toczyła się w Europie, Azji i Afryce.
- Blitzkrieg (wojna błyskawiczna) Niemiec.
- Upadek Francji w 1940 roku.
- Bitwa o Anglię.
- Atak Niemiec na ZSRR w 1941 roku.
- Atak Japonii na Pearl Harbor w 1941 roku. Przystąpienie USA do wojny.
- Bitwa pod Stalingradem - przełom na froncie wschodnim.
- D-Day (lądowanie w Normandii) w 1944 roku. Otwarcie drugiego frontu w Europie.
- Zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki. Kapitulacja Japonii.
Skutki II Wojny Światowej
Jeszcze bardziej tragiczne niż I wojna światowa.
- Ogromne straty ludzkie i materialne.
- Holokaust: Zagłada Żydów.
- Powstanie Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ).
- Podział Europy na strefy wpływów ZSRR i USA. Początek zimnej wojny.
- Zmiana granic i powstanie nowych państw.
Polska podczas II Wojny Światowej
Polska znalazła się pod okupacją niemiecką i sowiecką.
Okupacja Niemiecka
Generalne Gubernatorstwo. Terror, prześladowania, łapanki, obozy koncentracyjne (m.in. Auschwitz-Birkenau).
Ruch oporu: Armia Krajowa (AK), Szare Szeregi.
Okupacja Sowiecka
Wywózki na Syberię, represje, zbrodnia katyńska.
Powstanie Warszawskie
W 1944 roku. Heroiczna walka Polaków z Niemcami. Zniszczenie Warszawy.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez najważniejsze tematy z podręcznika Nowej Ery. Pamiętaj o:
- Przyczynach i skutkach wojen światowych.
- Rewolucji Rosyjskiej.
- Totalitaryzmach.
- Polsce podczas II wojny światowej.
Powodzenia na egzaminie! Wierz w siebie i dasz radę!
