Hej! Gotowi na powtórkę z "Nie" z różnymi częściami mowy? Super! Zróbmy to razem krok po kroku. Pamiętaj, dasz radę!
Rzeczownik
Zaczynamy od rzeczownika. To słowo, które odpowiada na pytania: kto? co?
"Nie" z rzeczownikami piszemy łącznie. Zapamiętaj to!
Przykłady:
- nieprzyjaciel
- niebezpieczeństwo
- nieszczęście
Widzisz? Wszystko razem!
Wyjątki!
Zawsze są jakieś wyjątki, prawda? Ale spokojnie, nie jest ich dużo.
Piszemy oddzielnie, gdy chcemy coś zanegować, podkreślić, że to nie to.
Na przykład:
- To nie przyjaciel, lecz wróg.
- To nie szczęście, tylko pech.
Kluczowe słowo: zanegować. Jeśli coś negujesz, piszesz oddzielnie.
Przymiotnik
Teraz przymiotnik. Opisuje on rzeczownik, odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie?
I tutaj też, generalnie, "nie" piszemy łącznie.
Przykłady:
- niegrzeczny
- niespokojny
- niebezpieczny
Proste, prawda?
Wyjątki dla przymiotników!
Podobnie jak z rzeczownikami, oddzielnie piszemy, gdy chcemy coś zanegować albo gdy przymiotnik występuje w wyraźnym przeciwstawieniu.
Przykłady:
- To nie grzeczny chłopiec, ale urwis.
- On jest nie spokojny, lecz nerwowy.
Zauważ to przeciwstawienie: grzeczny - urwis, spokojny - nerwowy. To znak, że piszemy oddzielnie.
Kolejny przykład, gdy nie występuje z przymiotnikiem w stopniu wyższym lub najwyższym: nie ładniejszy, nie najmądrzejszy – piszemy oddzielnie.
Przysłówek
Kolejna część mowy: przysłówek. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
Podobnie jak z przymiotnikami, zazwyczaj piszemy "nie" łącznie.
Przykłady:
- nieładnie
- niebezpiecznie
- niechętnie
Wyjątki dla przysłówków!
Powtarza się schemat: negacja albo wyraźne przeciwstawienie – piszemy oddzielnie.
Przykłady:
- On zachowuje się nie ładnie, ale wręcz wulgarnie.
- Ona zrobiła to nie chętnie, lecz z musu.
Znowu widzimy przeciwstawienie: ładnie - wulgarnie, chętnie - z musu.
Pamiętaj! Jeśli przysłówek pochodzi od przymiotnika w stopniu wyższym lub najwyższym (np. lepiej, najgorzej), wtedy piszemy nie oddzielnie: nie lepiej, nie najgorzej.
Czasownik
Na koniec czasownik. To słowo, które odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje?
Tutaj sprawa jest prosta: z czasownikami "nie" piszemy zawsze oddzielnie!
Przykłady:
- nie jem
- nie śpię
- nie rozumiem
Koniec kropka! Z czasownikami zawsze oddzielnie.
Wyjątki od wyjątku?
Są pewne wyjątki, ale to tzw. czasowniki z "nie", których po prostu musisz się nauczyć. Traktuj je jako jedną całość.
Na przykład:
- nienawidzić
- niedomagać
- niepokoić
Widzisz? To są pojedyncze słowa, w których "nie" jest integralną częścią.
Podsumowanie
To co, powtórzmy na szybko?
- Rzeczownik: "nie" piszemy łącznie, chyba że negujemy.
- Przymiotnik: "nie" piszemy łącznie, chyba że negujemy lub występuje przeciwstawienie. Z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy oddzielnie.
- Przysłówek: "nie" piszemy łącznie, chyba że negujemy lub występuje przeciwstawienie. Z przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy oddzielnie.
- Czasownik: "nie" piszemy zawsze oddzielnie, z wyjątkiem kilku czasowników z "nie", które trzeba zapamiętać.
Pamiętaj o przeciwstawieniach i negacjach! To one są kluczem.
I najważniejsze: nie bój się! Jesteś świetny/a i na pewno dasz radę! Powodzenia na sprawdzianie!
