Komórka to podstawowa jednostka życia. Posiada skomplikowaną strukturę wewnętrzną. W jej wnętrzu znajdują się różne organella, które pełnią specyficzne funkcje. Poznajmy je bliżej.
Błona komórkowa
Błona komórkowa to zewnętrzna bariera komórki. Oddziela wnętrze komórki od środowiska zewnętrznego. Zbudowana jest głównie z lipidów i białek. Kontroluje przepływ substancji do i z komórki.
Błona komórkowa pełni funkcję ochronną. Umożliwia komunikację między komórką a otoczeniem. Jest elastyczna i dynamiczna. Dzięki niej komórka może zmieniać swój kształt i reagować na bodźce.
Jądro komórkowe
Jądro komórkowe to najważniejsza organella w komórce eukariotycznej. Zawiera DNA, czyli materiał genetyczny. Steruje wszystkimi procesami zachodzącymi w komórce. Jest otoczone podwójną błoną, nazywaną otoczką jądrową.
W jądrze zachodzi replikacja DNA i transkrypcja. To procesy niezbędne do powielania i odczytywania informacji genetycznej. Jąderko, znajdujące się w jądrze, odpowiada za syntezę rybosomów.
Rybosomy
Rybosomy to organella odpowiedzialne za syntezę białek. Składają się z RNA i białek. Występują w cytoplazmie komórki oraz na powierzchni retikulum endoplazmatycznego. Odczytują informację genetyczną z mRNA i tworzą łańcuchy aminokwasów.
Synteza białek jest procesem kluczowym dla funkcjonowania komórki. Białka pełnią różnorodne funkcje, od budulcowych po enzymatyczne. Rybosomy zapewniają ciągłą produkcję białek, niezbędnych do życia komórki.
Retikulum endoplazmatyczne
Retikulum endoplazmatyczne (ER) to rozległy system błon w komórce. Występuje w dwóch formach: szorstkie i gładkie. Szorstkie ER posiada rybosomy na swojej powierzchni i uczestniczy w syntezie białek. Gładkie ER bierze udział w syntezie lipidów i detoksykacji.
ER transportuje substancje wewnątrz komórki. Odgrywa ważną rolę w modyfikacji i transporcie białek. Jest szczególnie rozwinięte w komórkach, które produkują dużo białek lub lipidów, takich jak komórki wątroby.
Aparat Golgiego
Aparat Golgiego to organella, która modyfikuje, sortuje i pakuje białka i lipidy. Składa się z płaskich, błoniastych woreczków, zwanych cysternami. Otrzymuje substancje z ER i wysyła je do innych części komórki lub poza nią.
Aparat Golgiego jest jak poczta w komórce. Pakuje białka w pęcherzyki, które następnie transportowane są do miejsca przeznaczenia. Bierze udział w tworzeniu lizosomów.
Lizosomy
Lizosomy to organella zawierające enzymy trawienne. Odpowiadają za rozkład zużytych lub uszkodzonych elementów komórki. Uczestniczą w procesie autofagii, czyli trawieniu własnych składników komórki.
Lizosomy pełnią funkcję "oczyszczalni" komórkowej. Chronią komórkę przed nagromadzeniem się toksycznych substancji. Ich nieprawidłowe funkcjonowanie może prowadzić do chorób.
Mitochondria
Mitochondria to organella odpowiedzialne za produkcję energii w komórce. Przeprowadzają proces oddychania komórkowego, w którym glukoza jest utleniana do ATP, czyli nośnika energii. Posiadają podwójną błonę, a wewnętrzna błona tworzy fałdy zwane grzebieniami mitochondrialnymi.
Mitochondria są "elektrowniami" komórkowymi. Ich ilość w komórce zależy od zapotrzebowania na energię. Są szczególnie liczne w komórkach mięśniowych.
Cytoszkielet
Cytoszkielet to sieć włókien białkowych w cytoplazmie. Zapewnia komórce kształt i wsparcie. Umożliwia ruch komórki oraz transport wewnątrzkomórkowy. Składa się z trzech głównych rodzajów włókien: mikrotubul, filamentów aktynowych i filamentów pośrednich.
Cytoszkielet jest dynamiczny i elastyczny. Zmienia się w zależności od potrzeb komórki. Odgrywa ważną rolę w podziale komórki.
Wakuole
Wakuole to organella magazynujące wodę, jony, enzymy i inne substancje. W komórkach roślinnych wakuole są duże i pełnią funkcję utrzymywania turgoru, czyli napięcia komórki. W komórkach zwierzęcych wakuole są mniejsze i występują w mniejszej liczbie.
Wakuole pomagają utrzymać odpowiednie ciśnienie osmotyczne w komórce. W komórkach roślinnych gromadzą barwniki i substancje zapasowe. Uczestniczą w procesach detoksykacji.
