Hej Studencie! Gotowy na powtórkę z nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy? Super! Przejdźmy przez to razem krok po kroku. Postaram się wszystko wytłumaczyć prosto i zrozumiale. Powodzenia!
Nawiązywanie Stosunku Pracy
Zacznijmy od początku, czyli jak w ogóle powstaje stosunek pracy.
Umowa o Pracę
Najczęściej stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę. To najważniejszy dokument!
Art. 22 Kodeksu Pracy definiuje stosunek pracy. Charakteryzuje się podporządkowaniem pracownika pracodawcy. Pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Otrzymuje za to wynagrodzenie.
Rodzaje umów o pracę:
- Umowa na okres próbny: Służy sprawdzeniu pracownika. Maksymalnie na 3 miesiące.
- Umowa na czas określony: Ma konkretną datę zakończenia. Limit to 3 umowy i łączny okres zatrudnienia 33 miesiące. Później musi być umowa na czas nieokreślony.
- Umowa na czas nieokreślony: Najbardziej stabilna. Bezterminowa.
- Umowa na zastępstwo: Zawierana w celu zastąpienia nieobecnego pracownika.
Co musi zawierać umowa o pracę?
To bardzo ważne! Zwróć uwagę na te elementy:
- Strony umowy (pracodawca i pracownik)
- Rodzaj umowy
- Data zawarcia umowy
- Rodzaj pracy (stanowisko)
- Miejsce wykonywania pracy
- Wynagrodzenie za pracę (brutto)
- Wymiar czasu pracy (pełny etat, część etatu)
- Termin rozpoczęcia pracy
Inne Podstawy Nawiązania Stosunku Pracy
Umowa o pracę to nie jedyna możliwość. Stosunek pracy może powstać również na podstawie:
- Powołania: Dotyczy osób pełniących funkcje publiczne (np. członkowie zarządu spółek).
- Mianowania: Stosowane w służbie cywilnej, sądach.
- Wyboru: Np. wybór na stanowisko w samorządzie.
- Spółdzielczej umowy o pracę: Dotyczy członków spółdzielni pracy.
Rozwiązywanie Stosunku Pracy
Teraz zajmiemy się zakończeniem współpracy. To też ważny temat.
Sposoby Rozwiązania Stosunku Pracy
Stosunek pracy może być rozwiązany na kilka sposobów:
- Porozumienie stron: Najbardziej polubowny sposób. Obie strony się zgadzają.
- Oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (wypowiedzenie): Jedna strona informuje o zamiarze rozwiązania umowy. Okres wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy i stażu pracy.
- Oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia): Możliwe w wyjątkowych sytuacjach (np. ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych).
- Z upływem czasu, na który umowa została zawarta: Dotyczy umów na czas określony i na okres próbny.
- Z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania umowa została zawarta: Dotyczy umowy na czas wykonania określonej pracy.
- Wskutek śmierci pracownika: Stosunek pracy automatycznie wygasa.
- Wskutek śmierci pracodawcy: W pewnych przypadkach stosunek pracy wygasa.
Wypowiedzenie Umowy o Pracę
Wypowiedzenie to częsty sposób rozwiązywania umowy. Ważne są terminy!
Okresy wypowiedzenia:
Umowa na okres próbny:
- 3 dni robocze (przy umowie na okres nieprzekraczający 2 tygodni)
- 1 tydzień (przy umowie na okres dłuższy niż 2 tygodnie)
- 2 tygodnie (przy umowie na 3 miesiące)
Umowa na czas nieokreślony i określony:
- 2 tygodnie (przy stażu pracy krótszym niż 6 miesięcy)
- 1 miesiąc (przy stażu pracy od 6 miesięcy do 3 lat)
- 3 miesiące (przy stażu pracy powyżej 3 lat)
Ochrona przed wypowiedzeniem:
Niektóre osoby są chronione przed zwolnieniem. Np. kobiety w ciąży, osoby w wieku przedemerytalnym.
Przyczyny wypowiedzenia:
Pracodawca, wypowiadając umowę na czas nieokreślony, musi podać przyczynę wypowiedzenia. Musi być ona prawdziwa i uzasadniona.
Rozwiązanie Umowy o Pracę Bez Wypowiedzenia
To drastyczny krok! Może nastąpić z winy pracownika lub pracodawcy.
Rozwiązanie z winy pracownika:
- Ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych (np. kradzież, pijaństwo w pracy).
- Popełnienie przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie.
- Utrata uprawnień niezbędnych do wykonywania pracy (np. utrata prawa jazdy przez kierowcę).
Rozwiązanie z winy pracodawcy:
- Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika (np. brak wypłaty wynagrodzenia).
Świadectwo Pracy
Po rozwiązaniu umowy pracownik otrzymuje świadectwo pracy. To bardzo ważny dokument!
Świadectwo pracy zawiera informacje o:
- Okresie zatrudnienia
- Rodzaju wykonywanej pracy
- Wymiarze czasu pracy
- Przyczynie rozwiązania stosunku pracy
- Wykorzystanym urlopie wypoczynkowym
- Informacjach o zajęciach komorniczych
Pracownik ma prawo odwołać się do sądu pracy, jeśli nie zgadza się z treścią świadectwa pracy.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia dotyczące nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy.
Kluczowe punkty:
- Umowa o pracę: Podstawa stosunku pracy. Różne rodzaje umów.
- Sposoby rozwiązania stosunku pracy: Porozumienie stron, wypowiedzenie, rozwiązanie bez wypowiedzenia.
- Okresy wypowiedzenia: Zależą od rodzaju umowy i stażu pracy.
- Ochrona przed wypowiedzeniem: Dotyczy niektórych grup pracowników.
- Świadectwo pracy: Ważny dokument, który otrzymuje pracownik po rozwiązaniu umowy.
Pamiętaj, żeby dokładnie przeczytać Kodeks Pracy. To najlepsze źródło informacji! Powodzenia na egzaminie!
