Wyobraź sobie drabinę. Bardzo długą drabinę, z wieloma szczeblami. Każdy szczebel to inna grupa ludzi. Tak w skrócie można opisać system kastowy w Indiach.
Czym są kasty?
Kasty to grupy społeczne. Dzielą ludzi ze względu na urodzenie. Twoja kasta jest “przypisana” do ciebie na zawsze. Nie możesz jej zmienić. Porównaj to do odziedziczenia koloru oczu – po prostu go masz.
System kastowy dzieli społeczeństwo. Dzieli na hierarchiczne grupy. To jak piramida, gdzie niektóre grupy są wyżej od innych.
Cztery główne kasty (warny)
Najlepiej wyobrazić sobie, że istnieją cztery główne "pojemniki". W hinduskiej tradycji nazywają się warny. Każda warna ma przypisane określone role i obowiązki.
1. Brahmini: To jak "mózg" społeczeństwa. Są to kapłani, nauczyciele i uczeni. Zajmują się religią, wiedzą i edukacją. Pomyśl o nich jako o osobach, które dbają o duchowy i intelektualny rozwój społeczeństwa.
2. Kszatrijowie: To "ramiona" społeczeństwa. Są to wojownicy, władcy i administratorzy. Odpowiadają za obronę, rządzenie i utrzymanie porządku. Wyobraź sobie ich jako osoby chroniące i zarządzające społecznością.
3. Wajśjowie: To "brzuch" społeczeństwa. Są to kupcy, rolnicy i rzemieślnicy. Zajmują się produkcją, handlem i dostarczaniem dóbr. Myśl o nich jako o osobach, które zapewniają społeczeństwu jedzenie, ubrania i inne potrzebne rzeczy.
4. Sudrowie: To "nogi" społeczeństwa. Są to robotnicy i służba. Wykonują prace fizyczne i służą innym kastom. Wyobraź sobie ich jako osoby, które wykonują ciężką pracę, aby społeczeństwo mogło funkcjonować.
Podkasty (dźati)
W każdej z tych czterech "skrzynek" (warn) są mniejsze "pudełka". Nazywają się dźati. Dźati to podkasty, które często wiążą się z konkretnymi zawodami lub regionami. Jest ich tysiące!
Na przykład, w wajśjach może być dźati specjalizująca się w produkcji jedwabiu, inna w handlu przyprawami, a jeszcze inna w uprawie ryżu. Wyobraź sobie to jako różne "specjalizacje" w ramach większej grupy.
Poza kastami: Dalici (Nietknięci)
Oprócz tych czterech głównych kast, istnieje jeszcze grupa ludzi, która znajduje się *poza* systemem kastowym. Tradycyjnie nazywani są Nietkniętymi, a obecnie częściej określa się ich jako Dalitów.
Wykonywali oni prace uważane za "nieczyste". Na przykład sprzątanie śmieci, praca ze zwierzętami czy grabarz. Byli i są dyskryminowani. Traktowani bardzo niesprawiedliwie. Porównaj to do osób, które zostały wyrzucone poza drabinę i pozostawione na dole.
Jak to działało w praktyce?
Tradycyjnie, system kastowy wpływał na wiele aspektów życia. Na przykład:
* Zawód: Dzieci często dziedziczyły zawód po rodzicach, zgodnie z przynależnością kastową. Syn garncarza zostawał garncarzem. To tak, jakbyś miał z góry ustalony plan na życie.
* Małżeństwo: Małżeństwa zawierano zazwyczaj w obrębie tej samej kasty (endogamia). To pomagało utrzymać strukturę kastową. Wyobraź sobie, że możesz poślubić tylko osobę z "twojego pudełka".
* Interakcje społeczne: Interakcje między ludźmi z różnych kast były ograniczone. Osoby z wyższych kast unikały kontaktu z osobami z niższych kast. Było to niesprawiedliwe i segregujące.
* Dostęp do zasobów: Osoby z wyższych kast miały lepszy dostęp do edukacji, ziemi i innych zasobów. To pogłębiało nierówności.
System kastowy dzisiaj
Konstytucja Indii zakazuje dyskryminacji ze względu na kastę. Wprowadzono prawa mające na celu ochronę Dalitów i innych grup z niższych kast.
Jednak system kastowy nadal wpływa na społeczeństwo indyjskie. Szczególnie na obszarach wiejskich. Dyskryminacja, nierówności i uprzedzenia nadal istnieją.
Rząd indyjski próbuje zwalczać skutki systemu kastowego. Stosuje programy wyrównawcze. Na przykład rezerwuje miejsca w edukacji i zatrudnieniu dla osób z niższych kast. To próba "wyrównania szans" i pomocy osobom, które były historycznie poszkodowane.
Walka o równość i sprawiedliwość społeczną trwa. Zmiana mentalności i pokonywanie uprzedzeń to długi i trudny proces.
Podsumowanie
System kastowy to złożony i historyczny system społeczny. Dzielił ludzi w Indiach na hierarchiczne grupy. Choć formalnie zakazany, nadal ma wpływ na życie wielu ludzi. Pamiętaj o drabinie i "pudełkach", żeby lepiej zrozumieć jego strukturę.
