Witajcie! Dziś zanurzymy się w fascynujący świat średniowiecznej literatury polskiej. Konkretnie, zajmiemy się Lamencie świętokrzyskim i jego motywem dominującym.
Żeby dobrze zrozumieć ten tekst, najpierw ustalmy kilka podstawowych rzeczy. Co to jest motyw? I czym jest Lament świętokrzyski?
Czym jest motyw?
Motyw, najprościej mówiąc, to powtarzający się element w utworze literackim. Może to być idea, obraz, symbol, czy nawet konkretna sytuacja. Motyw nadaje utworowi spójność i pomaga w przekazaniu głębszego znaczenia. Pomyśl o motywie jak o refrenie w piosence – powraca, by podkreślić najważniejszą myśl.
Na przykład, w wielu bajkach motywem jest walka dobra ze złem. Zawsze mamy pozytywnego bohatera i negatywnego antagonistę. Ten schemat, powtarzający się w różnych wersjach tej samej historii, jest motywem.
Inny przykład? Motyw wędrówki. W wielu książkach bohater wyrusza w podróż, która zmienia go wewnętrznie. Ta podróż, niezależnie od tego, gdzie bohater się udaje, jest właśnie motywem.
Czym jest Lament świętokrzyski?
Lament świętokrzyski (znany też jako Posłuchajcie bracia miła) to anonimowy utwór poetycki z przełomu XIII i XIV wieku. Jest to jeden z najcenniejszych zabytków polskiej literatury średniowiecznej. Jest to lament Matki Boskiej pod krzyżem Chrystusa. Wyobraź sobie Matkę, która patrzy na cierpienie swojego dziecka. To jest esencja tego utworu.
Tekst ten jest niezwykle emocjonalny i poruszający. Przedstawia ból, rozpacz i bezsilność Matki Boskiej, która widzi mękę swojego syna. Język utworu jest prosty, ale bardzo ekspresywny, co sprawia, że Lament jest tak przejmujący.
Tekst zachował się we fragmentach na marginesach łacińskich kazań. Sam fakt umieszczenia go w takim miejscu, wskazuje na wagę tekstu i jego przeznaczenie. Służył prawdopodobnie do pobożnych rozważań i kontemplacji męki Chrystusa.
Motyw dominujący w Lamencie świętokrzyskim
Skoro wiemy już, czym jest motyw i czym jest Lament świętokrzyski, możemy przejść do sedna. Jaki jest motyw dominujący w tym utworze? Jest nim cierpienie Matki Boskiej.
Cały utwór skupia się na ukazaniu bólu i rozpaczy Matki, która widzi umierającego syna. To nie jest tylko fizyczny ból, ale przede wszystkim ogromne cierpienie emocjonalne. Wyobraź sobie, że patrzysz na kogoś, kogo kochasz najbardziej na świecie, i nie możesz nic zrobić, by mu pomóc. Taki jest właśnie ból Matki Boskiej w Lamencie.
To cierpienie jest przedstawione na wiele sposobów. Matka Boska wzywa wszystkich do współczucia. Opisuje swoje emocje, wyraża żal, gniew i bezsilność. Pragnie podzielić się swoim bólem, aby inni mogli zrozumieć jej tragedię. Mówi o tym, jak bardzo kochała swojego syna i jak bardzo teraz cierpi z powodu jego śmierci.
To cierpienie jest bardzo ludzkie. Matka Boska ukazana jest jako zwyczajna kobieta, matka, a nie tylko jako postać religijna. To właśnie sprawia, że utwór jest tak poruszający i uniwersalny. Każdy, kto kiedykolwiek stracił kogoś bliskiego, może zrozumieć ból Matki Boskiej.
Przykłady z tekstu
Aby lepiej zrozumieć, jak motyw cierpienia Matki Boskiej jest realizowany w Lamencie, przyjrzyjmy się kilku fragmentom.
"Synku miły i wybrany, rozdziel z matką swoją rany" – w tych słowach Matka Boska pragnie podzielić ból swojego syna. Chce poczuć to samo, co on, aby być bliżej niego. Pokazuje to ogrom jej miłości i ofiarności.
"O najmilejszy synu mój, czemuż mi się tak skrzywdziłeś?" - to pytanie wyraża żal i bezsilność Matki. Nie rozumie, dlaczego jej syn musi tak cierpieć. To jest krzyk zrozpaczonej matki.
"Pożałujcież matki ze synem umęczonej" - Matka Boska apeluje do wszystkich o współczucie. Chce, aby inni zrozumieli jej ból i podzielili się nim. Szuka pocieszenia i wsparcia w innych.
Te fragmenty doskonale ilustrują motyw cierpienia Matki Boskiej. Ukazują jej ból, żal, bezsilność i miłość do syna.
Uniwersalność motywu cierpienia
Motyw cierpienia, szczególnie cierpienia matki, jest uniwersalny. Znajdziemy go w wielu utworach literackich i filmach na całym świecie. Dlaczego? Ponieważ każdy z nas, prędzej czy później, doświadcza cierpienia w życiu. A cierpienie matki jest często uważane za jedno z najsilniejszych.
Pomyśl o filmach o matkach, które poświęcają wszystko dla swoich dzieci. O książkach opowiadających o matkach, które walczą o przetrwanie swoich rodzin. Te historie poruszają nas, ponieważ dotykają fundamentalnej ludzkiej emocji – współczucia. Cierpienie matki jest dla nas szczególnie bolesne, ponieważ przypomina nam o bezwarunkowej miłości i poświęceniu.
Lament świętokrzyski, pomimo że powstał w średniowieczu, wciąż jest aktualny. Jego siła tkwi w uniwersalności motywu cierpienia, który dotyka nas wszystkich.
Podsumowanie
Motyw dominujący w Lamencie świętokrzyskim to cierpienie Matki Boskiej. Utwór ten ukazuje ból, rozpacz i bezsilność Matki, która widzi umierającego syna. Ten motyw jest przedstawiony w sposób bardzo emocjonalny i poruszający, co sprawia, że Lament jest jednym z najcenniejszych zabytków polskiej literatury średniowiecznej. Uniwersalność motywu cierpienia sprawia, że utwór ten wciąż jest aktualny i poruszający dla współczesnego czytelnika.
Mam nadzieję, że teraz lepiej rozumiecie, o co chodzi z motywem dominującym w Lamencie świętokrzyskim. Pamiętajcie, że literatura to nie tylko suche fakty, ale przede wszystkim historie, które dotykają naszych emocji. Życzę Wam owocnych studiów i wielu ciekawych odkryć w świecie literatury!
