Hej! Przygotowujesz się do egzaminu z mitologii greckiej? Super! Razem to ogarniemy. Ten przewodnik pomoże Ci usystematyzować wiedzę.
Początki – Kosmogonia i Teogonia
Zacznijmy od początku. Od kosmogonii, czyli opisu powstania świata. I od teogonii, czyli opisu narodzin bogów.
Na początku był Chaos. Pustka, nicość. Z niego wyłonili się pierwsi bogowie.
Pierwsi bogowie
Gaja (Ziemia). I Uranos (Niebo). Byli pierwszymi rodzicami.
Ich potomstwo to Tytani. Potężni, ale okrutni.
Kronos, najmłodszy z Tytanów, obalił Uranosa. Stał się władcą świata.
Kronos poślubił Reę. Miał z nią dzieci, ale połykał je ze strachu przed przepowiednią.
Przepowiednia mówiła, że zostanie obalony przez własnego syna.
Rea ukryła najmłodszego syna, Zeusa, w jaskini na Krecie. Zamiast niego dała Kronosowi kamień owinięty w pieluszki.
Zeus dorastał w ukryciu. W końcu pokonał Kronosa i uwolnił swoje rodzeństwo.
Bogowie Olimpijscy
Zeus i jego rodzeństwo to bogowie olimpijscy. Zamieszkują górę Olimp.
Najważniejsi bogowie
Zeus. Władca bogów i ludzi. Bóg nieba i piorunów.
Hera. Żona Zeusa. Bogini małżeństwa i rodziny. Często zazdrosna o Zeusa.
Posejdon. Bóg mórz i oceanów. Brat Zeusa.
Hades. Władca podziemnego świata zmarłych. Brat Zeusa.
Demeter. Bogini urodzaju i rolnictwa. Matka Persefony.
Hestia. Bogini ogniska domowego.
Atena. Bogini mądrości, wojny sprawiedliwej i rzemiosła. Urodziła się z głowy Zeusa.
Apollo. Bóg słońca, muzyki, poezji i sztuki. Bliźniak Artemidy.
Artemida. Bogini łowów, dzikiej przyrody i księżyca. Bliźniaczka Apolla.
Afrodyta. Bogini miłości i piękna. Narodziła się z piany morskiej.
Ares. Bóg wojny. Syn Zeusa i Hery.
Hermes. Posłaniec bogów. Bóg handlu, złodziei i podróżników.
Hefajstos. Bóg ognia i kowalstwa. Syn Zeusa i Hery (lub samej Hery).
Dionizos. Bóg wina, urodzaju i teatru.
Relacje między bogami
Bogowie olimpijscy tworzą skomplikowaną rodzinę. Ich relacje są pełne konfliktów, romansów i intryg.
Zeus często zdradza Herę. Ma liczne potomstwo z boginiami i śmiertelniczkami.
Hera mści się na kochankach Zeusa i ich dzieciach.
Bogowie mieszają się w sprawy ludzi. Pomagają swoim ulubieńcom i karzą wrogów.
Herosi
Herosi to półbogowie. Dzieci bogów i śmiertelników. Wykazują się niezwykłą siłą, odwagą i sprytem.
Przykłady Herosów
Herakles (Herkules). Syn Zeusa i Alkmeny. Słynny z dwunastu prac.
Perseusz. Syn Zeusa i Danae. Zabił Meduzę.
Tezeusz. Syn Posejdona (lub Egeusza) i Ajtry. Zabił Minotaura.
Jazon. Przywódca Argonautów. Zdobył Złote Runo.
Mity o stworzeniu człowieka
Istnieje kilka wersji mitów o stworzeniu człowieka. Najpopularniejsze z nich to:
Mit o Prometeuszu. Prometeusz ulepił człowieka z gliny i łez. Skradł bogom ogień i podarował go ludziom. Został za to ukarany przez Zeusa.
Mit o pięciu wiekach ludzkości. Kolejne pokolenia ludzi stawały się coraz gorsze. Złoty wiek, srebrny wiek, brązowy wiek, wiek herosów i wiek żelazny.
Ważne motywy w mitologii greckiej
Hybris. Pycha, duma. Uważana za najgorszy grzech w mitologii greckiej. Prowadzi do upadku.
Przeznaczenie (Fatum). Los, którego nie można uniknąć.
Wędrówka. Motyw podróży i poszukiwania.
Walka dobra ze złem. Konflikt między bogami a Tytanami, herosami a potworami.
Podsumowanie
Pamiętaj! Kluczowe pojęcia to: kosmogonia, teogonia, bogowie olimpijscy, herosi, hybris, przeznaczenie.
Znasz najważniejszych bogów i ich atrybuty? Wiesz, kim byli Tytani i dlaczego Zeus ich pokonał?
Rozumiesz, co to znaczy hybris i dlaczego było tak potępiane przez Greków?
Jeśli tak, to jesteś na dobrej drodze! Powodzenia na egzaminie!
Najważniejsze postacie, nazwy i terminy zaznaczono pogrubioną czcionką.
