Witajcie, przyszli maturzyści! Przygotowania do matury z języka angielskiego mogą wydawać się trudne, ale spokojnie, krok po kroku damy radę. Dziś zajmiemy się Mini Matura Unit 11, często skupiającym się na temacie środowiska naturalnego i związanych z nim problemów. Przejdziemy przez kluczowe zagadnienia, słownictwo i gramatykę, żeby ten unit nie sprawiał Wam żadnych kłopotów.
Słownictwo: Klucz do sukcesu
Podstawa to oczywiście słownictwo. W Unit 11 często spotkamy się z terminami związanymi z ochroną środowiska, zmianami klimatycznymi i różnymi rodzajami zanieczyszczeń. Zobaczmy, co warto zapamiętać:
Podstawowe słownictwo związane ze środowiskiem:
* Environment – środowisko. To wszystko, co nas otacza, czyli powietrze, woda, gleba, rośliny i zwierzęta. Pomyśl o swoim najbliższym otoczeniu: park, las, jezioro – to wszystko jest częścią środowiska.
* Nature – natura. To świat przyrody, w odróżnieniu od tego, co stworzył człowiek. Na przykład, obserwacja ptaków w lesie to kontakt z naturą.
* Ecosystem – ekosystem. To złożony system interakcji między organizmami żywymi a ich środowiskiem. Przykładem może być las, gdzie drzewa, zwierzęta, owady i gleba tworzą jeden ekosystem.
* Pollution – zanieczyszczenie. To wprowadzanie do środowiska substancji szkodliwych. Może to być zanieczyszczenie powietrza (smog), wody (ścieki) lub gleby (chemikalia).
* Climate change – zmiany klimatyczne. To długotrwałe zmiany w średnich temperaturach i wzorcach pogodowych. Spowodowane są głównie przez emisję gazów cieplarnianych.
Rodzaje zanieczyszczeń:
* Air pollution – zanieczyszczenie powietrza. Smog, spaliny samochodowe, emisje z fabryk – to wszystko wpływa na jakość powietrza, którym oddychamy. Wyobraź sobie mgłę unoszącą się nad miastem – to często objaw zanieczyszczenia powietrza.
* Water pollution – zanieczyszczenie wody. Ścieki, odpady przemysłowe, chemikalia rolnicze – wszystko to może zanieczyścić rzeki, jeziora i morza. Pomyśl o plastikowych butelkach unoszących się na powierzchni wody – to przykład zanieczyszczenia.
* Soil pollution – zanieczyszczenie gleby. Chemiczne nawozy, pestycydy, odpady przemysłowe – mogą skazić glebę i uniemożliwić uprawę roślin. Zobacz jak wygląda ziemia po budowie - często jest jałowa, bo zanieczyszczona.
* Noise pollution – zanieczyszczenie hałasem. Dźwięki o dużym natężeniu, jak hałas uliczny, budowlany, czy przemysłowy. Mieszkając przy ruchliwej ulicy, jesteśmy narażeni na zanieczyszczenie hałasem.
* Light pollution – zanieczyszczenie światłem. Nadmierne i nieprawidłowe oświetlenie, które zakłóca naturalny cykl dnia i nocy. Widzisz, jak trudno zobaczyć gwiazdy w mieście? To właśnie przez zanieczyszczenie światłem.
Działania na rzecz ochrony środowiska:
* Recycling – recykling. Przetwarzanie odpadów na nowe produkty. Wrzucanie papieru, szkła i plastiku do odpowiednich pojemników to recykling.
* Renewable energy – energia odnawialna. Energia pochodząca ze źródeł naturalnych, które są niewyczerpalne, np. energia słoneczna, wiatrowa i wodna. Panele słoneczne na dachu to przykład wykorzystania energii odnawialnej.
* Conservation – ochrona. Działania mające na celu ochronę zasobów naturalnych, np. ochrona lasów, parków narodowych i zagrożonych gatunków. Zakazy wchodzenia na teren rezerwatu to działania związane z ochroną przyrody.
* Sustainability – zrównoważony rozwój. Rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnych pokoleń, nie narażając możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Inwestowanie w energooszczędne budynki to przykład zrównoważonego rozwoju.
* Deforestation – wylesianie. Wycinanie lasów na dużą skalę, co ma negatywny wpływ na środowisko. Zobacz jak wyglądają zdjęcia satelitarne Amazonii - to pokazuje skalę wylesiania.
Gramatyka: Conditional Sentences i Past Modals
W Unit 11 często pojawiają się konstrukcje gramatyczne związane z warunkami (Conditional Sentences) oraz spekulacjami na temat przeszłości (Past Modals). Zrozumienie ich jest kluczowe, aby poprawnie budować zdania i wyrażać swoje myśli.
Conditional Sentences (Zdania Warunkowe):
Zdania warunkowe opisują sytuacje, które są zależne od pewnego warunku. Mamy kilka typów zdań warunkowych:
* Zero Conditional: Opisuje fakty i ogólne prawdy. Schemat: If + Present Simple, Present Simple. Przykład: If you heat water to 100 degrees Celsius, it boils. (Jeśli podgrzejesz wodę do 100 stopni Celsjusza, ona wrze.)
* First Conditional: Opisuje prawdopodobne sytuacje w przyszłości. Schemat: If + Present Simple, Will + Infinitive. Przykład: If we reduce pollution, the air will be cleaner. (Jeśli zredukujemy zanieczyszczenie, powietrze będzie czystsze.)
* Second Conditional: Opisuje hipotetyczne lub mało prawdopodobne sytuacje. Schemat: If + Past Simple, Would + Infinitive. Przykład: If I were the president, I would ban plastic bags. (Gdybym był prezydentem, zakazałbym plastikowych toreb.)
* Third Conditional: Opisuje sytuacje, które mogły się wydarzyć w przeszłości, ale się nie wydarzyły. Schemat: If + Past Perfect, Would have + Past Participle. Przykład: If we had recycled more, we would have reduced the amount of waste. (Gdybyśmy recyklingowali więcej, zredukowalibyśmy ilość odpadów.)
Past Modals (Czasowniki Modalne w Czasie Przeszłym):
Past Modals używamy do wyrażania spekulacji, żalu lub krytyki dotyczącej przeszłości.
* Should have + Past Participle: Wyraża żal, że coś nie zostało zrobione. Przykład: We should have used public transport more often. (Powinniśmy byli częściej korzystać z transportu publicznego.) – sugeruje, że nie korzystaliśmy z transportu publicznego i teraz tego żałujemy.
* Could have + Past Participle: Wyraża możliwość, która istniała w przeszłości, ale nie została wykorzystana. Przykład: They could have saved the forest if they had acted faster. (Mogli uratować las, gdyby działali szybciej.) – sugeruje, że mieli możliwość uratowania lasu, ale jej nie wykorzystali.
* Might have + Past Participle: Wyraża małe prawdopodobieństwo, że coś się wydarzyło w przeszłości. Przykład: The pollution might have caused the fish to die. (Zanieczyszczenie mogło spowodować śmierć ryb.) – sugeruje, że zanieczyszczenie jest jedną z możliwości, ale nie mamy pewności.
* Must have + Past Participle: Wyraża pewność, że coś się wydarzyło w przeszłości. Przykład: The earthquake must have caused a lot of damage. (Trzęsienie ziemi musiało spowodować wiele szkód.) – sugeruje, że jesteśmy pewni, że trzęsienie ziemi spowodowało szkody.
Przykłady z życia codziennego
Jak wykorzystać tę wiedzę w praktyce? Oto kilka przykładów:
Sytuacja 1: Widzisz śmieci w parku. Możesz powiedzieć: "If people didn't litter, parks would be much cleaner." (Gdyby ludzie nie śmiecili, parki byłyby dużo czystsze.) – to Second Conditional. Albo: "They should have put the rubbish in the bin!" (Powinni byli wrzucić śmieci do kosza!) – to Past Modal wyrażający żal.
Sytuacja 2: Słyszysz o planach budowy nowej autostrady przez las. Możesz powiedzieć: "If they build the highway, they will destroy the forest." (Jeśli zbudują autostradę, zniszczą las.) – to First Conditional. Albo: "They could have chosen a different route." (Mogli wybrać inną trasę.) – to Past Modal wyrażający możliwość, która nie została wykorzystana.
Sytuacja 3: Czytasz artykuł o globalnym ociepleniu. Możesz powiedzieć: "If we don't reduce carbon emissions, the Earth will become warmer." (Jeśli nie zredukujemy emisji dwutlenku węgla, Ziemia stanie się cieplejsza.) – to First Conditional. Albo: "Scientists must have been warning us about climate change for years." (Naukowcy musieli nas ostrzegać przed zmianami klimatycznymi od lat.) – to Past Modal wyrażający pewność.
Podsumowanie
Mini Matura Unit 11, choć skupia się na konkretnym temacie, wymaga opanowania zarówno słownictwa, jak i gramatyki. Pamiętajcie, żeby uczyć się słówek kontekstowo, budować zdania w różnych typach zdań warunkowych i używać Past Modals do wyrażania opinii o przeszłości. Im więcej ćwiczycie, tym łatwiej Wam to wszystko przyjdzie. Powodzenia na maturze!
