Hej piątoklasiści! Przygotowujemy się do sprawdzianu z map i skali, prawda?
Spokojnie, to wcale nie musi być trudne! Pomyśl o mapie jak o zdjęciu z lotu ptaka.
Mapa – Twój Miniaturowy Świat
Mapa to uproszczony obraz Ziemi, albo jej części.
Wyobraź sobie, że stoisz na wieży Eiffla i robisz zdjęcie Paryża.
Na tym zdjęciu widzisz budynki, ulice, parki. Ale wszystko jest mniejsze niż w rzeczywistości!
Mapa działa podobnie.
Pokazuje, co gdzie się znajduje, ale w skali zmniejszonej.
Dzięki mapie możemy zaplanować podróż, znaleźć ciekawe miejsca, albo po prostu zrozumieć, jak wygląda świat.
Rodzaje Map
Mapy są różne! Możemy je podzielić na kilka sposobów.
Ze względu na treść, np. mapy ogólnogeograficzne (pokazują wszystko po trochu), mapy polityczne (granice państw), mapy tematyczne (np. mapy gleb, klimatu).
Ze względu na skalę, o czym za chwilę.
Pomyśl o różnych mapach jak o różnych ubraniach. Na każdą okazję coś innego!
Skala – Sekretna Moc Zmniejszania
Teraz porozmawiamy o skali.
To ona mówi nam, ile razy zmniejszono prawdziwy świat na mapie.
Wyobraź sobie, że masz model samochodu.
Jest on dużo mniejszy niż prawdziwy samochód, prawda?
Skala na mapie działa tak samo! Tylko dotyczy dużych obszarów, np. miast, krajów, a nawet całego świata!
Jak Zapisujemy Skalę?
Skala najczęściej zapisywana jest na trzy sposoby:
- Skala liczbowa: np. 1:100 000. Oznacza to, że 1 cm na mapie odpowiada 100 000 cm w rzeczywistości. Pamiętaj, że 100 000 cm to 1 km! Czyli 1 cm na mapie to 1 km w terenie.
- Skala mianowana: np. 1 cm – 1 km. Czyli dokładnie to samo, co w skali liczbowej, ale łatwiej to przeczytać.
- Podziałka liniowa: To taki graficzny "linijka" narysowana na mapie. Możesz przyłożyć do niej linijkę i odczytać, ile kilometrów odpowiada danemu odcinkowi na mapie.
Pomyśl o skali jak o tłumaczu. Tłumaczy język mapy na język rzeczywistości!
Skala Duża i Mała
Ważne jest, aby rozróżniać skalę dużą i skalę małą.
Skala duża (np. 1:10 000) pokazuje mniejszy obszar, ale bardzo szczegółowo.
To jakbyś robił zdjęcie z bliska – widzisz każdy szczegół!
Używana do planów miast, map turystycznych.
Skala mała (np. 1:1 000 000) pokazuje duży obszar, ale mniej szczegółowo.
To jakbyś robił zdjęcie z daleka – widzisz ogólny obraz, ale detale są mniej widoczne.
Używana do map świata, map kontynentów.
Zapamiętaj to tak: duża skala – mały obszar, dużo szczegółów; mała skala – duży obszar, mało szczegółów.
Jak Używać Skali?
Spróbujmy teraz wykorzystać skalę do obliczeń.
Załóżmy, że na mapie w skali 1:50 000 odległość między dwoma punktami wynosi 4 cm.
Ile wynosi ta odległość w rzeczywistości?
1 cm na mapie odpowiada 50 000 cm w terenie.
Czyli 4 cm na mapie odpowiada 4 x 50 000 cm = 200 000 cm w terenie.
Zamieniamy cm na km: 200 000 cm = 2 000 m = 2 km.
Odpowiedź: Odległość między tymi punktami w rzeczywistości wynosi 2 km.
Ćwicz takie zadania! To najlepszy sposób, żeby nauczyć się korzystać ze skali.
Znaki Umowne – Tajny Język Mapy
Na mapach używamy też znaków umownych.
To takie symbole, które oznaczają różne obiekty i zjawiska.
Np. niebieska linia oznacza rzekę, zielone pole oznacza las, a czerwony punkt oznacza miasto.
Znakami umownymi możemy przedstawić drogi, budynki, zabytki, a nawet rodzaje gleb!
Wyobraź sobie, że znaki umowne to emotikony na mapie! Pomagają szybko zrozumieć, co gdzie się znajduje.
Legenda mapy (zwykle umieszczona z boku) wyjaśnia, co oznaczają poszczególne znaki umowne.
Podsumowanie
Mapa to uproszczony obraz Ziemi.
Skala mówi nam, ile razy zmniejszono rzeczywistość.
Znaki umowne to symbole oznaczające różne obiekty.
Teraz już wiesz wszystko, co potrzebne, żeby poradzić sobie na sprawdzianie z map i skali!
Powodzenia!
