Kiedy masz katar, czujesz zatkany nos, prawda? To uczucie zatkania jest spowodowane obrzękiem błony śluzowej nosa. Ale co to właściwie znaczy i jak sobie z tym radzić? Postaramy się to wyjaśnić w prosty sposób.
Czym jest błona śluzowa nosa?
Wyobraź sobie, że wewnątrz Twojego nosa jest delikatna wyściółka. To właśnie błona śluzowa nosa. Pełni ona bardzo ważne funkcje, takie jak nawilżanie i ogrzewanie powietrza, którym oddychasz. Działa też jak filtr, wyłapując kurz i inne zanieczyszczenia, zanim dostaną się do płuc. Dzięki niej możemy oddychać komfortowo i zdrowo.
Ta wyściółka jest pełna naczyń krwionośnych. Są one bardzo blisko powierzchni. Kiedy jesteś zdrowy, wszystko działa sprawnie. Kiedy jednak coś podrażni błonę śluzową, np. wirus, alergen czy zimne powietrze, naczynia te mogą się rozszerzyć i przeciekać. To prowadzi do obrzęku.
Co to jest obrzęk błony śluzowej nosa?
Obrzęk to po prostu nadmierne nagromadzenie płynu w tkankach. Wyobraź sobie, że spuchła Ci kostka po skręceniu. To też jest obrzęk. W przypadku nosa, obrzęk błony śluzowej powoduje, że staje się ona grubsza i zajmuje więcej miejsca w nosie. To właśnie to uczucie zatkanego nosa, które tak dobrze znasz.
Obrzęk powoduje zwężenie kanałów nosowych. Przepływ powietrza jest utrudniony. Pojawia się uczucie zatkanego nosa. Dodatkowo, obrzęknięta błona śluzowa może produkować więcej śluzu, co potęguje problem i prowadzi do kataru.
Leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa – co to takiego?
Leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa, inaczej leki obkurczające naczynia krwionośne w nosie (wazokonstryktory), działają na naczynia krwionośne w błonie śluzowej nosa. Powodują ich zwężenie. Dzięki temu zmniejsza się przepływ krwi i redukuje się obrzęk. Krótko mówiąc, pomagają "odblokować" nos.
Te leki są dostępne w różnych formach. Najczęściej spotykane są krople i aerozole do nosa. Można je kupić w aptece bez recepty. Istnieją również leki doustne, ale są one mniej popularne i mogą mieć więcej skutków ubocznych.
Jak działają leki zmniejszające obrzęk?
Działanie tych leków jest dość szybkie. Po zaaplikowaniu kropli lub aerozolu, naczynia krwionośne w nosie zaczynają się kurczyć. Dzięki temu obrzęk błony śluzowej maleje, a Ty możesz swobodniej oddychać. Efekt jest zwykle odczuwalny w ciągu kilku minut.
Pamiętaj jednak, że efekt ten jest tylko tymczasowy. Leki te nie leczą przyczyny obrzęku (np. infekcji wirusowej). One tylko łagodzą objawy. Dlatego ważne jest, aby stosować je zgodnie z zaleceniami i nie nadużywać ich.
Rodzaje leków zmniejszających obrzęk
Istnieje kilka substancji czynnych, które są powszechnie stosowane w lekach zmniejszających obrzęk błony śluzowej nosa. Do najpopularniejszych należą ksylometazolina i oksymetazolina. Można je znaleźć w wielu preparatach dostępnych bez recepty.
Ksylometazolina działa dość szybko i skutecznie, ale jej działanie trwa krócej niż oksymetazoliny. Oksymetazolina działa nieco wolniej, ale efekt utrzymuje się dłużej. Wybór zależy od Twoich preferencji i potrzeb.
Inną substancją, rzadziej stosowaną, jest nafazolina. Ze względu na ryzyko skutków ubocznych, nie jest ona zalecana do długotrwałego stosowania.
Jak stosować leki zmniejszające obrzęk?
Przed użyciem jakiegokolwiek leku, zawsze przeczytaj ulotkę! Zawiera ona ważne informacje o dawkowaniu, przeciwwskazaniach i możliwych skutkach ubocznych. Stosuj lek zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty.
Zwykle krople lub aerozol aplikuje się do każdego otworu nosowego, przechylając głowę lekko do tyłu. Po aplikacji warto odczekać chwilę, aby lek mógł zadziałać. Nie wydmuchuj nosa od razu po aplikacji.
Bardzo ważne jest, aby nie stosować tych leków zbyt długo. Zwykle zaleca się stosowanie nie dłużej niż 5-7 dni. Długotrwałe stosowanie może prowadzić do tzw. polekowego nieżytu nosa, czyli uzależnienia od leku i nasilenia obrzęku po jego odstawieniu.
Kiedy należy uważać? Przeciwwskazania i skutki uboczne.
Nie każdy może stosować leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa. Istnieją pewne przeciwwskazania. Osoby z nadciśnieniem tętniczym, chorobami serca, jaskrą czy cukrzycą powinny skonsultować się z lekarzem przed ich użyciem.
Kobiety w ciąży i karmiące piersią również powinny zachować ostrożność. Niektóre składniki leków mogą przenikać do mleka matki i wpływać na dziecko.
Do najczęstszych skutków ubocznych należą suchość w nosie, pieczenie, kłucie i podrażnienie błony śluzowej nosa. Rzadziej mogą wystąpić kołatanie serca, podwyższenie ciśnienia krwi, bóle głowy i bezsenność.
Alternatywne metody na zatkany nos
Oprócz leków istnieją również inne, naturalne metody na złagodzenie obrzęku błony śluzowej nosa. Można spróbować inhalacji z dodatkiem olejków eterycznych (np. eukaliptusowego, miętowego). Pomocne mogą być również płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej lub nawilżanie powietrza w pomieszczeniu.
Picie dużej ilości płynów (wody, herbaty, soków) pomaga rozrzedzić śluz i ułatwić jego odpływ. Warto również unikać dymu papierosowego i innych czynników drażniących.
Pamiętaj, że w przypadku poważnych problemów z zatkanym nosem, które utrzymują się przez dłuższy czas, należy skonsultować się z lekarzem. Może to być objaw poważniejszej choroby, która wymaga leczenia.