Witaj! Przygotuj się na egzamin z łaciny. Przejdziemy razem przez kluczowe zagadnienia podręcznika dla lektoratów szkół wyższych. Powodzenia!
Deklinacje Rzeczowników
Pierwsza deklinacja. Pamiętaj o temacie i końcówkach. Najczęściej rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Przykłady: rosa, rosae (róża).
Druga deklinacja. Końcówka -us w nominatiwie. Rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego. Przykłady: dominus, domini (pan), bellum, belli (wojna).
Trzecia deklinacja. Bardzo różnorodna! Ważne, żeby znać genetyw. Rodzaje: męski, żeński i nijaki. Przykłady: miles, militis (żołnierz), corpus, corporis (ciało).
Czwarta deklinacja. Końcówka -us w nominatiwie. Rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego. Przykłady: fructus, fructus (owoc), cornu, cornus (róg).
Piąta deklinacja. Rzadka! Końcówka -es w nominatiwie. Zwykle rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Przykład: dies, diei (dzień).
Zwróć uwagę na wyjątki i nieregularności! Staraj się zapamiętywać całe paradygmaty.
Przymiotniki
Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, liczby i przypadki. Ważne jest uzgadnianie z rzeczownikiem.
Przymiotniki I i II deklinacji. Odmiana jak rzeczowniki odpowiednio I i II deklinacji. Przykłady: bonus, bona, bonum (dobry).
Przymiotniki III deklinacji. Odmiana jak rzeczowniki III deklinacji. Mogą mieć jedną, dwie lub trzy końcówki w nominatiwie. Przykład: fortis, forte (dzielny).
Stopniowanie przymiotników. Stopień równy, wyższy i najwyższy. Formy regularne i nieregularne. Przykłady: altus, altior, altissimus (wysoki, wyższy, najwyższy).
Zaimki
Zaimki osobowe. Ego, tu, nos, vos. Pamiętaj o formach zależnych.
Zaimki wskazujące. Hic, haec, hoc (ten), ille, illa, illud (tamten), iste, ista, istud (ten twój).
Zaimki względne. Qui, quae, quod (który, która, które). Bardzo ważne w zdaniach podrzędnych.
Zaimki pytające. Quis? Quid? (kto? co?).
Zaimki nieokreślone. Aliquis, aliquid (ktoś, coś), quidam, quaedam, quoddam (pewien).
Czasowniki
Cztery koniugacje. Końcówka -are, -ere, -ere, -ire w infinitiwie. Każda koniugacja ma swoje charakterystyczne cechy.
Czas teraźniejszy. Aktywne i pasywne formy. Pamiętaj o różnicach w koniugacjach. Przykład: amo, amas, amat (kocham).
Czas imperfektum. Oznacza czynność niedokonaną w przeszłości. Tworzenie przez dodanie -ba- do tematu. Przykład: amabam (kochałem).
Czas futurum I. Oznacza czynność przyszłą. Różne końcówki dla różnych koniugacji. Przykład: amabo (będę kochał).
Czas perfectum. Oznacza czynność dokonaną w przeszłości. Tworzenie od tematu perfectum. Przykład: amavi (ukochałem).
Czas plusquamperfectum. Oznacza czynność dokonaną przed inną czynnością w przeszłości. Przykład: amaveram (byłem ukochał).
Czas futurum II. Oznacza czynność, która będzie dokonana w przyszłości przed inną czynnością. Przykład: amavero (będę ukochał).
Strona bierna. Tworzenie przez dodanie odpowiednich końcówek biernych. Przykłady: amor, amaris, amatur (jestem kochany).
Tryb rozkazujący. Używany do wydawania poleceń. Formy dla liczby pojedynczej i mnogiej. Przykład: ama! amate! (kochaj! kochajcie!).
Imiesłowy. Participle. Aktywne i pasywne. Ważne dla budowy zdań złożonych. Przykłady: amans, amantis (kochający), amatus, amata, amatum (kochany).
Składnia
Przypadki. Każdy przypadek pełni inną funkcję w zdaniu.
Nominativus. Podmiot.
Genetivus. Dopełniacz. Określa przynależność, pochodzenie.
Dativus. Celownik. Wskazuje na osobę lub rzecz, której coś się daje lub dla której coś się robi.
Accusativus. Biernik. Określa przedmiot czynności.
Ablativus. Narzędnik i miejscownik. Ma wiele zastosowań, np. określa miejsce, czas, sposób.
Vocativus. Wołacz. Używany do wołania.
Zdania podrzędne. Wprowadzane przez zaimki względne (qui, quae, quod) lub spójniki.
Accusativus cum infinitivo. Bardzo ważna konstrukcja! Podmiot w accusatiwie, orzeczenie w infinitiwie.
Ablativus absolutus. Kolejna ważna konstrukcja! Dwa rzeczowniki lub rzeczownik i imiesłów w ablatywie, stanowiące niezależną część zdania.
Słownictwo
Ucz się słówek! Im więcej znasz, tym łatwiej będzie ci tłumaczyć teksty.
Koncentruj się na słówkach z podręcznika. Zwracaj uwagę na kontekst, w jakim występują.
Korzystaj ze słowników i programów do nauki słówek.
Tłumaczenia
Ćwicz tłumaczenia! To najlepszy sposób na opanowanie gramatyki i słownictwa.
Zacznij od prostych zdań. Stopniowo przechodź do trudniejszych tekstów.
Analizuj zdania krok po kroku. Zidentyfikuj części mowy, przypadki, czasy.
Nie bój się pytać o pomoc! Jeśli czegoś nie rozumiesz, zapytaj nauczyciela lub kolegów.
Podsumowanie
Powtórz deklinacje i koniugacje. Zaimki i przymiotniki. Ważne konstrukcje składniowe. Ucz się słówek. Ćwicz tłumaczenia.
Pamiętaj o systematyczności. Regularna nauka przynosi najlepsze efekty.
Nie stresuj się! Podejdź do egzaminu spokojnie i pewnie.
Wierzę w Ciebie! Powodzenia!
