Hej! Wyruszamy w podróż do świata językoznawstwa. Poznamy Kurs Językoznawstwa Ogólnego Ferdinanda de Saussure'a.
Co to takiego ten Kurs?
Wyobraź sobie przepis na ciasto. Nie jest to *samo* ciasto, ale instrukcja, jak je zrobić. Kurs to notatki studentów. Z wykładów de Saussure'a. Zebrane i wydane po jego śmierci.
To podstawa językoznawstwa XX wieku. Zmienił sposób myślenia o języku.
Język to System Znaków
De Saussure patrzył na język jak na grę. Gra w szachy. Każda figura ma swoje zasady i możliwości. Razem tworzą system. Język działa podobnie.
Słowa to znaki. Składają się z dwóch części.
Signifié i Signifiant
Signifié to koncept. Wyobrażenie w naszej głowie. Myśl o "psie".
Signifiant to obraz akustyczny. Dźwięk, który słyszymy lub litery, które widzimy: "p-s-e-m-a".
Razem tworzą znak językowy. Jak dwie strony monety. Nie istnieją oddzielnie.
Spróbujmy z innym przykładem. Myśl o "drzewie". To signifié. A dźwięk "d-r-z-e-w-o" to signifiant.
Wyobraź sobie, że masz w głowie rysunek jabłka. To jest koncept, signifié. Słowo "jabłko" to dźwięk, ciąg liter – signifiant. Połączenie tych dwóch elementów to znak językowy.
Arbitralność Znaku
To trudne słowo! Oznacza "umowność". Związek między signifié a signifiant jest przypadkowy. Nie ma powodu, żeby "pies" nazywał się akurat "pies".
Spójrz: po angielsku to "dog", po francusku "chien", po niemiecku "Hund". Koncept "psa" jest ten sam. Ale dźwięki są różne. Potwierdza to umowność.
Inny przykład: kolor czerwony. Po angielsku "red", po hiszpańsku "rojo". Czy "red" brzmi bardziej "czerwono" niż "rojo"? Nie. To tylko umowa.
Wyobraź sobie, że próbujesz nauczyć kogoś nowego języka. Musisz mu powiedzieć, jak nazywają się rzeczy. To umowa, którą musisz przekazać.
Język jako System Różnic
Język działa, bo słowa się różnią. "Kot" różni się od "lot", "pot" i "koń". Te różnice nadają słowom znaczenie.
Wyobraź sobie paletę kolorów. Każdy kolor jest inny. Możesz je mieszać. Tworzyć nowe odcienie. Słowa działają podobnie. Różnią się od siebie i tworzą sens.
Pomyśl o muzyce. Nuty są różne. To różnice między nimi tworzą melodię. Bez różnic byłby tylko jeden, nudny dźwięk.
Synchronia i Diachronia
De Saussure wprowadził ważne rozróżnienie. Patrzymy na język w dwóch wymiarach.
Synchronia to stan języka w danym momencie. Jak zdjęcie. Widzimy, jak wszystko wygląda "tu i teraz".
Diachronia to historia języka. Jak film. Widzimy, jak język się zmieniał na przestrzeni czasu.
Wyobraź sobie drzewo. Synchronia to wygląd drzewa dzisiaj. Diachronia to historia drzewa. Od małej sadzonki po dorosłe drzewo.
Inny przykład: moda. Synchronia to styl ubierania się dzisiaj. Diachronia to zmiany w modzie na przestrzeni lat. Lata 20., lata 80., dzisiaj – widzimy ewolucję.
Langue i Parole
Kolejne ważne rozróżnienie. Langue to system językowy. Reguły gramatyki, słownictwo. Coś, co mamy w głowie.
Parole to konkretna wypowiedź. To, co mówimy lub piszemy. Użycie języka w praktyce.
Wyobraź sobie orkiestrę. Langue to partytura. Zapisane nuty i zasady. Parole to wykonanie utworu przez orkiestrę. Konkretny koncert.
Pomyśl o grze w piłkę nożną. Langue to zasady gry. Parole to konkretny mecz. To, jak gracze używają zasad, żeby grać.
Podsumowanie
Kurs de Saussure'a to rewolucja w myśleniu o języku. Pokazał, że język to system. System znaków. Znaków umownych. Różniących się od siebie. Patrzymy na język w dwóch wymiarach: synchronii i diachronii. Rozróżniamy system (langue) i użycie (parole).
Mam nadzieję, że ta podróż była ciekawa! Teraz możesz spojrzeć na język z innej perspektywy.
