Kupując produkt, każdy z nas ma prawo oczekiwać, że będzie on zgodny z umową, czyli sprawny i bez wad. Ale co się dzieje, gdy zakupiony towar okazuje się wadliwy? Kto ponosi za to odpowiedzialność? Prawo konsumenckie w Polsce precyzyjnie to reguluje.
Odpowiedzialność za wady towaru konsumpcyjnego spoczywa przede wszystkim na sprzedawcy. To on, jako strona umowy sprzedaży, ma obowiązek dostarczyć nam produkt zgodny z umową. Zgodność z umową oznacza, że towar posiada cechy, które wynikają z jego przeznaczenia, opisu przedstawionego przez sprzedawcę oraz naszych oczekiwań, wynikających z reklamy czy informacji udzielonych przez sprzedawcę.
Rękojmia – Podstawa Odpowiedzialności Sprzedawcy
Podstawą prawną odpowiedzialności sprzedawcy za wady towaru jest rękojmia. Rękojmia za wady to ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego za wady fizyczne lub prawne rzeczy sprzedanej. Nie ma znaczenia, czy sprzedawca wiedział o wadzie w chwili sprzedaży. Odpowiedzialność istnieje z mocy prawa.
Wada fizyczna to niezgodność towaru z umową. Oznacza to na przykład, że produkt nie ma właściwości, które powinien mieć, został wydany w stanie niekompletnym, nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżeń co do takiego jego przeznaczenia. Na przykład, jeśli kupujesz pralkę, która nie pierze, to jest to wada fizyczna. Albo, jeśli kupujesz telefon z deklarowaną pamięcią 128GB, a okazuje się, że ma tylko 64GB, to także jest wada fizyczna.
Wada prawna z kolei dotyczy sytuacji, gdy towar stanowi własność osoby trzeciej lub jest obciążony prawem osoby trzeciej. Na przykład, kupujesz samochód, który jest zastawiony w banku, o czym nie zostałeś poinformowany. Wtedy mówimy o wadzie prawnej. Te przypadki są rzadsze, ale równie istotne.
Uprawnienia Kupującego w Ramach Rękojmi
W przypadku stwierdzenia wady towaru, kupujący ma do dyspozycji szereg uprawnień w ramach rękojmi. Może on żądać naprawy towaru, wymiany towaru na nowy, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy (czyli zwrotu towaru i otrzymania zwrotu pieniędzy).
Wybór uprawnienia należy do kupującego, jednak istnieją pewne wyjątki. Sprzedawca może odmówić naprawy lub wymiany, jeśli są one niemożliwe lub nadmiernie kosztowne w porównaniu z drugim z tych uprawnień. Na przykład, jeśli naprawa jest bardzo skomplikowana i kosztowna, a wymiana na nowy towar jest prosta i relatywnie tania, sprzedawca może zaproponować wymianę zamiast naprawy. Sprzedawca ma jednak obowiązek uzasadnić swoją decyzję.
Kupujący może odstąpić od umowy, jeśli wada jest istotna. Oznacza to, że wada uniemożliwia korzystanie z towaru zgodnie z jego przeznaczeniem. Przykładowo, jeśli kupujesz telewizor, który w ogóle się nie włącza, to jest to wada istotna i masz prawo odstąpić od umowy.
Terminy Rękojmi
Rękojmia obejmuje wady, które ujawnią się w ciągu dwóch lat od dnia wydania towaru kupującemu. Jest to minimalny okres, w którym sprzedawca ponosi odpowiedzialność za wady produktu. W przypadku rzeczy używanych strony mogą umówić się na skrócenie tego terminu, ale nie krócej niż do roku.
Bardzo ważne jest, aby zgłosić wadę sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu. Opóźnienie w zgłoszeniu wady może skutkować utratą uprawnień z tytułu rękojmi. Prawo nie precyzuje, co oznacza "niezwłocznie", ale należy rozumieć to jako zgłoszenie w rozsądnym terminie, dającym sprzedawcy możliwość zapoznania się z wadą i podjęcia odpowiednich działań.
Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Bieg przedawnienia przerywa się przez zgłoszenie reklamacji sprzedawcy. W przypadku dochodzenia roszczeń przed sądem, termin przedawnienia wynosi 6 lat.
Gwarancja – Dodatkowa Ochrona
Obok rękojmi, konsumenta może chronić również gwarancja. Gwarancja to dobrowolne oświadczenie gwaranta (najczęściej producenta lub importera) o jakości towaru. Warunki gwarancji określa dokument gwarancyjny. Gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z rękojmi.
W przeciwieństwie do rękojmi, gwarancja jest dobrowolna. Sprzedawca nie ma obowiązku udzielania gwarancji. Jeśli jednak gwarancja została udzielona, to gwarant odpowiada za wady towaru na warunkach określonych w dokumencie gwarancyjnym.
Gwarancja często dotyczy konkretnych elementów towaru lub określonych wad. Może również oferować dodatkowe uprawnienia, takie jak bezpłatna naprawa lub wymiana na nowy produkt.
Pamiętaj, że masz prawo wyboru, czy chcesz skorzystać z uprawnień wynikających z rękojmi, czy z gwarancji. Warto przeanalizować warunki obu tych form ochrony i wybrać tę, która jest dla Ciebie korzystniejsza.
Podsumowanie
Odpowiedzialność za wady towaru konsumpcyjnego spoczywa przede wszystkim na sprzedawcy, na podstawie rękojmi. Kupujący ma szeroki wachlarz uprawnień w przypadku stwierdzenia wady, a sprzedawca ma obowiązek wadę usunąć lub zrekompensować kupującemu poniesione straty. Dodatkowo, konsumenta może chronić gwarancja, oferowana przez producenta lub importera. Znajomość swoich praw jest kluczowa, aby skutecznie dochodzić roszczeń w przypadku zakupu wadliwego towaru.
