Witajcie w świecie Królestwa Polskiego w latach 1815-1830! Przygotujcie się na podróż w czasie. Zobaczymy, jak wyglądała Polska pod rządami cara Rosji.
Kongres Wiedeński i Nowa Mapa
Wyobraźcie sobie, że Europa jest jak układanka. Po Napoleonie trzeba ją ułożyć na nowo. Kongres Wiedeński (1814-1815) właśnie to robił.
Polska zniknęła z mapy pod koniec XVIII wieku. Została podzielona między Rosję, Prusy i Austrię. Teraz, po Kongresie, ma powstać coś nowego: Królestwo Polskie. Ale nie cała Polska!
Pomyślcie o torcie. Część tortu, czyli ziemie polskie, dostała się pod panowanie Rosji. Z tego kawałka stworzono Królestwo Polskie. Reszta tortu nadal była w rękach Prus i Austrii.
Królestwo Polskie: Państwo z Carem na Czele
Królestwo Polskie było połączone unią personalną z Rosją. To znaczy, że car Rosji był jednocześnie królem Polski. Tak jakby jedna osoba miała dwa kapelusze.
Pierwszym królem Polski z dynastii Romanowów został Aleksander I. Obiecał Polakom konstytucję. To jak obietnica nowych zasad gry.
Wyobraźcie sobie: car Rosji, ale też król Polski. Mieszka w Petersburgu, ale dba (teoretycznie) o Warszawę. Trochę skomplikowane, prawda?
Konstytucja i Autonomia
Aleksander I nadał Królestwu Polskiemu konstytucję w 1815 roku. To była ważna sprawa! Konstytucja dawała Polakom pewne prawa i swobody.
Sejm Królestwa Polskiego miał władzę ustawodawczą. Jakby parlament tworzył nowe przepisy. Ale car miał prawo weta. Mógł powiedzieć "nie" każdemu prawu.
Była wolność słowa i wyznania. Można było mówić i pisać, co się myśli (w granicach rozsądku). Można było wyznawać swoją religię.
Pomyślcie o konstytucji jak o instrukcji obsługi państwa. Mówi, jak ma działać rząd, jakie prawa mają obywatele. Ale instrukcja była trochę... naciągana.
Wojsko Polskie i Józef Zajączek
Królestwo Polskie miało własne wojsko. Polscy żołnierze w polskich mundurach! Dowodził nimi Wielki Książę Konstanty, brat cara.
Naczelnym wodzem wojska został Józef Zajączek. Bohater z czasów Kościuszki. Ale jego rządy były surowe i nie wszystkim się podobały.
Wyobraźcie sobie armię jako drużynę piłkarską. Ma swojego trenera (Zajączka), kapitana (Konstantego) i zasady gry (regulamin). Ale czasami zasady są za ostre.
Rozwój Gospodarczy i Kulturalny
W Królestwie Polskim rozwijał się przemysł i handel. Powstawały fabryki, budowano drogi i kanały. Tak jakby Polska zaczęła rosnąć w siłę.
Działały uniwersytety i szkoły. Rozwijała się literatura i sztuka. Kwitło życie kulturalne. Tak jakby Polska rozkwitała na nowo.
Pomyślcie o gospodarce jako o ogrodzie. Trzeba siać (inwestycje), podlewać (rozwój), pielęgnować (dobra polityka), żeby rosły plony (bogactwo).
Opozycja i Sprzysiężenia
Nie wszyscy byli zadowoleni z sytuacji w Królestwie Polskim. Powstawały tajne organizacje i sprzysiężenia. Chciano więcej wolności i niepodległości.
Tak jakby w klasie uczniowie potajemnie planowali, jak poprawić szkołę. Chcieli zmian, ale bali się mówić o tym głośno.
Najważniejsze tajne związki to Towarzystwo Filomatów i Towarzystwo Filaretów na Uniwersytecie Wileńskim. Działali tam m.in. Adam Mickiewicz i Tomasz Zan.
Koniec Autonomii i Powstanie Listopadowe
Z czasem Aleksander I zaczął ograniczać swobody w Królestwie Polskim. Konstytucja stawała się coraz bardziej martwa.
Po śmierci Aleksandra I tron objął Mikołaj I. Był jeszcze bardziej autorytarny. Jeszcze bardziej ograniczył prawa Polaków.
W 1830 roku wybuchło Powstanie Listopadowe. Polacy chwycili za broń, żeby walczyć o niepodległość. Ale o tym już w następnej lekcji.
Pomyślcie o tym jak o napiętej sprężynie. Im bardziej ją naciskasz, tym mocniej chce się odbić. Naciskanie na Polaków doprowadziło do wybuchu powstania.
To była krótka historia Królestwa Polskiego w latach 1815-1830. Państwa z obietnicami wolności, ale z carem na czele. Państwa, które w końcu wybuchło powstaniem. Pamiętajcie o tych wydarzeniach, bo one ukształtowały Polskę!
