Hej siódmoklasisto! Gotowy na sprawdzian z fizyki? Skupimy się na dziale 1. Zobaczymy, co tam na nas czeka. Przygotuj się wizualnie!
Wstęp do fizyki
Fizyka to badanie natury. To odkrywanie, jak działa świat wokół nas. Pomyśl o tym jak o ogromnym, skomplikowanym zegarze. Fizyka próbuje zrozumieć, jak wszystkie jego trybiki się poruszają.
Obserwacja to podstawa. Patrzymy na świat. Zauważamy, co się dzieje. Potem próbujemy to wyjaśnić.
Eksperyment to sprawdzenie naszych pomysłów. Robimy coś, żeby zobaczyć, co się stanie. Jakbyśmy celowo psuli zabawkę, żeby zobaczyć, jak działa.
Wielkości fizyczne
Wielkości fizyczne to rzeczy, które możemy zmierzyć. Długość, masa, czas – to wszystko wielkości fizyczne.
Wyobraź sobie linijkę. Mierzy długość. A teraz wagę kuchenną. Mierzy masę. Zegar? Mierzy czas. Proste!
Każda wielkość ma swoją jednostkę. Długość mierzymy w metrach (m). Masę w kilogramach (kg). Czas w sekundach (s).
Pomyśl o tym jak o języku. Liczba to słowo, a jednostka to gramatyka. "5" samo w sobie nic nie znaczy. "5 metrów" – już wiemy, o co chodzi!
Mierzenie
Mierzenie to porównywanie czegoś z ustalonym wzorcem. Bierzemy linijkę i przykładamy ją do biurka. Porównujemy długość biurka z długością linijki.
Przyrządy pomiarowe to narzędzia do mierzenia. Linijka, waga, termometr – to przykłady.
Uważaj na błędy pomiarowe! Żaden pomiar nie jest idealny. Zawsze jest trochę niepewności. Może linijka nie jest idealnie prosto? Może niedokładnie odczytujesz wartość?
Wyobraź sobie, że mierzysz długość ołówka. Przy pierwszym pomiarze wyszło 15,2 cm. Przy drugim 15,3 cm. Trzeba uśrednić! Błąd jest nieunikniony, ale staramy się go minimalizować.
Ruch
Ruch to zmiana położenia ciała w czasie. Coś się przemieszcza. Proste, prawda?
Tor ruchu to linia, po której porusza się ciało. Może być prosta, krzywa, zygzakowata.
Wyobraź sobie mrówkę wędrującą po kartce. Ślad, który po sobie zostawia, to jej tor ruchu.
Droga to długość toru ruchu. Ile metrów przeszedł samochód? Ile kilometrów przeleciał samolot?
Przemieszczenie to najkrótsza odległość między początkowym a końcowym położeniem. Jakbyś narysował prostą linię od startu do mety.
Wyobraź sobie, że idziesz do sklepu i wracasz. Droga to dystans, który przeszedłeś w obie strony. Przemieszczenie wynosi zero. Wróciłeś w to samo miejsce!
Prędkość
Prędkość to jak szybko coś się porusza. Ile drogi pokonuje w jednostce czasu.
Obliczamy ją dzieląc drogę przez czas. Prędkość = droga / czas.
Jednostką prędkości jest metr na sekundę (m/s) lub kilometr na godzinę (km/h).
Pomyśl o samochodzie. Jeśli przejechał 100 km w 1 godzinę, jego prędkość wynosi 100 km/h.
Prędkość średnia to całkowita droga podzielona przez całkowity czas. Nie uwzględnia zmian prędkości w trakcie ruchu.
Prędkość chwilowa to prędkość w danym momencie. Pokazuje ją prędkościomierz w samochodzie.
Wyobraź sobie biegacza. Przez chwilę biegnie szybko, przez chwilę wolniej. Prędkość średnia to jakby biegł cały czas ze stałą, uśrednioną prędkością.
Ruch jednostajny prostoliniowy
To najprostszy rodzaj ruchu. Ciało porusza się po linii prostej ze stałą prędkością. Żadnego przyspieszania, żadnego zwalniania.
Wyobraź sobie pociąg jadący po prostym torze ze stałą prędkością. Albo łyżwiarza sunącego po lodzie bez odpychania się.
W tym ruchu droga jest wprost proporcjonalna do czasu. Im dłużej się poruszasz, tym dłuższą drogę pokonasz.
Wykres drogi od czasu to linia prosta. Możesz sobie wyobrazić rosnące schody.
Ruch zmienny prostoliniowy
Tutaj prędkość się zmienia. Ciało przyspiesza albo zwalnia.
Wyobraź sobie samochód ruszający z miejsca. Na początku prędkość jest mała, potem rośnie. Albo rowerzystę hamującego przed światłami.
Przyspieszenie to zmiana prędkości w czasie. Jak szybko prędkość się zmienia.
Jednostką przyspieszenia jest metr na sekundę kwadrat (m/s²).
Pomyśl o spadającym jabłku. Z każdym momentem spada coraz szybciej. Ma przyspieszenie ziemskie!
W ruchu jednostajnie przyspieszonym prędkość rośnie liniowo. Wykres prędkości od czasu to linia prosta.
Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętaj, wizualizuj sobie te zagadnienia. Wyobraź sobie ruchome obrazki, a fizyka stanie się prostsza!
