Hej! Nadchodzi kartkówka z imiesłowów? Bez obaw, pomożemy Ci się przygotować! Skupimy się na tym, czego możesz się spodziewać i jak sobie z tym poradzić.
Czym są imiesłowy?
Imiesłów to forma czasownika, która łączy cechy czasownika i przymiotnika lub przysłówka. Wyobraź sobie, że to taki kameleon językowy!
Mamy dwa główne typy:
Imiesłowy przymiotnikowe
Imiesłowy przymiotnikowe opisują rzeczowniki, tak jak zwykłe przymiotniki. Odpowiadają na pytania: jaki? jaka? jakie?
Dzielimy je na:
Imiesłowy przymiotnikowe czynne: Tworzymy je od czasowników niedokonanych. Opisują czynność wykonywaną przez dany rzeczownik. Końcówki to: -ący, -ąca, -ące.
Przykład: Śpiewający ptak (ptak, który śpiewa).
Imiesłowy przymiotnikowe bierne: Tworzymy je od czasowników dokonanych i niedokonanych przechodnich. Opisują czynność, która jest wykonywana na danym rzeczowniku. Końcówki to: -ny, -na, -ne lub -ty, -ta, -te.
Przykład: Umyte naczynia (naczynia, które zostały umyte).
Imiesłowy przysłówkowe
Imiesłowy przysłówkowe określają czynność, tak jak przysłówki. Odpowiadają na pytania: jak? kiedy? dlaczego?
Mamy dwa rodzaje:
Imiesłowy przysłówkowe współczesne: Opisują czynność, która dzieje się w tym samym czasie, co inna czynność. Tworzymy je od czasowników niedokonanych. Końcówki to: -ąc.
Przykład: Czytając książkę, zasnąłem (zasnąłem podczas czytania książki).
Imiesłowy przysłówkowe uprzednie: Opisują czynność, która wydarzyła się wcześniej niż inna czynność. Tworzymy je od czasowników dokonanych. Końcówki to: -wszy, -łszy.
Przykład: Przeczytawszy książkę, poszedłem spać (najpierw przeczytałem książkę, potem poszedłem spać).
Jak rozpoznać imiesłów w zdaniu?
To proste! Zwróć uwagę na końcówki. Pamiętaj o końcówkach charakterystycznych dla każdego typu imiesłowu. To one są kluczem!
Zastanów się, czy dany wyraz opisuje rzeczownik (imiesłów przymiotnikowy) czy czynność (imiesłów przysłówkowy).
Najczęstsze błędy
Błędy w pisowni: Zwróć uwagę na pisownię końcówek! -ący, -ąc, -wszy, -łszy – to detale, które robią różnicę.
Mylenie typów imiesłowów: Upewnij się, czy imiesłów opisuje rzeczownik, czy czynność. To pomoże Ci określić, z jakim typem masz do czynienia.
Niepoprawne tworzenie imiesłowów: Pamiętaj, że imiesłowy tworzymy od różnych form czasownika (dokonanych i niedokonanych). Sprawdź, czy używasz odpowiedniego czasownika.
Przykładowe zadania i rozwiązania
Zadanie 1: Podkreśl imiesłowy w zdaniu: "Uśmiechająca się dziewczynka trzymała w ręku przeczytaną książkę."
Rozwiązanie: Uśmiechająca się (imiesłów przymiotnikowy czynny), przeczytaną (imiesłów przymiotnikowy bierny).
Zadanie 2: Utwórz imiesłów przysłówkowy współczesny od czasownika "biegać".
Rozwiązanie: Biegając.
Zadanie 3: Utwórz imiesłów przysłówkowy uprzedni od czasownika "napisać".
Rozwiązanie: Napisawszy.
Zadanie 4: Utwórz imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika "zrobić".
Rozwiązanie: Zrobiony.
Zadanie 5: Utwórz imiesłów przymiotnikowy czynny od czasownika "czytać".
Rozwiązanie: Czytający.
Ćwiczenia praktyczne
Spróbuj teraz sam!
- Utwórz imiesłowy od podanych czasowników: myśleć, zjeść, słuchać, zobaczyć.
- Określ rodzaj imiesłowów w zdaniach:
- Siedzący na ławce chłopiec czytał gazetę.
- Zrobiwszy zakupy, wróciłem do domu.
- Gotowane ziemniaki były bardzo smaczne.
- Mówiąc prawdę, unikniesz kłopotów.
- Uzupełnij zdania odpowiednimi imiesłowami:
- _______ (iść) do szkoły, spotkałem kolegę.
- Na stole stało _______ (umyć) naczynie.
- _______ (słuchać) muzyki, odprężam się.
- Oglądałem _______ (biec) maratończyka.
Słówko na koniec
Nie stresuj się! Kartkówka to tylko sprawdzian Twojej wiedzy. Pamiętaj o definicjach, końcówkach i typach imiesłowów. Powtórz materiał i ćwicz. Dasz radę!
Podsumowanie
- Imiesłów łączy cechy czasownika i przymiotnika/przysłówka.
- Imiesłowy przymiotnikowe opisują rzeczowniki (czynne i bierne).
- Imiesłowy przysłówkowe określają czynność (współczesne i uprzednie).
- Zwracaj uwagę na końcówki!
- Ćwicz, ćwicz i jeszcze raz ćwicz!
Powodzenia na kartkówce!
