Pedagogika empiryczna to dziedzina nauki zajmująca się badaniem procesów wychowawczych i edukacyjnych w oparciu o dowody empiryczne, czyli dane uzyskane z obserwacji i eksperymentów. Chodzi o to, żeby wiedzieć, co naprawdę działa, a nie tylko polegać na intuicji.
Metoda, Technika i Procedura Badawcza
W pedagogice empirycznej, jak w każdej innej nauce, używa się różnych narzędzi do prowadzenia badań. Podstawowe z nich to: metoda badawcza, technika badawcza i procedura badawcza. Rozróżnienie między nimi jest kluczowe dla zrozumienia całego procesu badawczego.
Metoda Badawcza
Metoda badawcza to ogólny plan działania, strategia, którą przyjmujemy, żeby odpowiedzieć na pytanie badawcze. Określa sposób zbierania i analizowania danych. Wybór metody zależy od celu badania i rodzaju pytania, na które szukamy odpowiedzi. Przykłady metod to eksperyment, sondaż diagnostyczny, studium przypadku, metoda obserwacji.
Na przykład, jeśli chcemy sprawdzić, czy nowa metoda nauczania matematyki jest skuteczniejsza od tradycyjnej, możemy użyć metody eksperymentu. Dzielimy uczniów na dwie grupy – eksperymentalną (uczącą się nową metodą) i kontrolną (uczącą się tradycyjnie). Następnie porównujemy wyniki obu grup.
Technika Badawcza
Technika badawcza to konkretne narzędzie lub sposób zbierania danych. Jest to bardziej szczegółowy element procesu badawczego niż metoda. Technika to odpowiedź na pytanie: "Jak konkretnie zbierzemy dane?". Przykłady technik to ankieta, wywiad, obserwacja, test, analiza dokumentów.
Kontynuując przykład z metodą nauczania matematyki, jako techniki możemy użyć testów, żeby zmierzyć wiedzę uczniów przed i po wprowadzeniu nowej metody. Możemy również przeprowadzić wywiady z uczniami, żeby dowiedzieć się, jak oceniają nową metodę i czy im się podoba.
Procedura Badawcza
Procedura badawcza to szczegółowy opis kroków, jakie należy podjąć podczas badania. Określa, jak krok po kroku będziemy realizować nasze badanie, korzystając z wybranej metody i technik. Procedura musi być jasna i precyzyjna, żeby inni badacze mogli powtórzyć nasze badanie i sprawdzić nasze wyniki. Musi opisywać, w jaki sposób będziemy rekrutować uczestników, jak będziemy zbierać dane, jak je analizować i jak interpretować wyniki.
W naszym przykładzie procedura mogłaby obejmować następujące kroki: 1) Rekrutacja uczniów do badania. 2) Przeprowadzenie testu wstępnego, żeby sprawdzić wiedzę uczniów przed wprowadzeniem nowej metody. 3) Prowadzenie zajęć z matematyki przez określony czas, stosując nową metodę w grupie eksperymentalnej i tradycyjną w grupie kontrolnej. 4) Przeprowadzenie testu końcowego, żeby sprawdzić wiedzę uczniów po wprowadzeniu nowej metody. 5) Przeprowadzenie wywiadów z uczniami. 6) Analiza wyników testów i wywiadów. 7) Interpretacja wyników i wyciągnięcie wniosków.
Kamiński i jego wkład
Aleksander Kamiński, wybitny pedagog i badacz, odegrał znaczącą rolę w rozwoju pedagogiki empirycznej. Jego prace przyczyniły się do uporządkowania terminologii badawczej i podkreślenia znaczenia rzetelności i obiektywizmu w badaniach pedagogicznych. Kamiński zwracał uwagę na potrzebę stosowania odpowiednich metod i technik badawczych, a także na konieczność przestrzegania etyki zawodowej.
Kamiński w swojej pracy "Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej" dokładnie analizuje i rozróżnia te pojęcia, pokazując ich wzajemne powiązania i rolę w procesie badawczym. Podkreśla, że wybór odpowiedniej metody, techniki i procedury jest kluczowy dla uzyskania wiarygodnych i wartościowych wyników badań.
Jego podejście kładzie nacisk na empiryczne potwierdzanie hipotez i teorii. Kamiński uważał, że wiedza pedagogiczna powinna być oparta na faktach, a nie tylko na spekulacjach i opiniach. To podejście wymaga od badaczy starannego planowania badań, zbierania i analizowania danych oraz krytycznej oceny wyników.
Praktyczne zastosowanie
Zrozumienie różnicy między metodą, techniką i procedurą badawczą ma ogromne znaczenie dla każdego, kto zajmuje się badaniami w pedagogice. Pomaga to w lepszym planowaniu i realizacji badań, a także w krytycznej ocenie badań innych badaczy.
Wyobraźmy sobie, że chcemy zbadać wpływ aktywności fizycznej na koncentrację uwagi u dzieci w wieku szkolnym. Możemy zastosować metodę eksperymentu, dzieląc dzieci na dwie grupy – aktywną (która regularnie ćwiczy) i kontrolną (która nie ćwiczy). Następnie, jako technikę, możemy wykorzystać testy psychologiczne mierzące koncentrację uwagi. Procedura badawcza będzie szczegółowo opisywać, jak często i jak długo dzieci będą ćwiczyć, jakie testy zostaną użyte, kiedy i jak będą przeprowadzane testy, oraz jak będą analizowane wyniki.
Znajomość terminologii i zasad badawczych pozwala na bardziej świadome uczestnictwo w dyskusjach naukowych i na lepsze zrozumienie publikowanych wyników badań. Umożliwia to krytyczne podejście do prezentowanych informacji i wyciąganie własnych, uzasadnionych wniosków.
Podsumowanie
Podsumowując, metoda badawcza to ogólny plan działania, technika badawcza to konkretne narzędzie zbierania danych, a procedura badawcza to szczegółowy opis kroków, jakie należy podjąć podczas badania. Aleksander Kamiński wniósł istotny wkład w rozwój pedagogiki empirycznej, podkreślając znaczenie rzetelności i obiektywizmu w badaniach. Zrozumienie tych pojęć i zasad jest kluczowe dla prowadzenia efektywnych i wiarygodnych badań w pedagogice.
