Witaj! Przygotowujesz się do egzaminu z "Język Polski – Przeszłość i Dziś"? Świetnie! Ten przewodnik pomoże Ci uporządkować wiedzę i poczuć się pewniej.
Początki Języka Polskiego
Zacznijmy od korzeni. Język polski wywodzi się z języka prasłowiańskiego. To bardzo ważne!
Okres Prasłowiański
Prasłowiański to wspólny język Słowian. Używany był mniej więcej do VI-VII wieku n.e.
Zapamiętaj, że z prasłowiańskiego wywodzą się wszystkie języki słowiańskie, w tym polski, czeski, rosyjski i inne.
Polska na mapie Europy
Polska pojawiła się na mapie Europy w X wieku. To miało ogromny wpływ na rozwój języka.
Chrzest Polski w 966 roku i przyjęcie chrześcijaństwa to kluczowe wydarzenia! Wpływy łaciny były wtedy bardzo silne.
Średniowiecze (XII-XV wiek)
Średniowiecze to ważny okres formowania się języka polskiego.
Pierwsze zabytki piśmiennicze
"Bogurodzica" to najstarszy zachowany tekst w języku polskim. Koniecznie o niej pamiętaj!
Inny ważny zabytek to Kazania Gnieźnieńskie. Zwróć uwagę na ich religijny charakter.
Wpływ łaciny
Łacina była językiem Kościoła, nauki i prawa. Wiele słów łacińskich przeniknęło do języka polskiego. Na przykład: "kościół", "szkoła".
Renesans (XVI wiek)
Renesans to okres rozkwitu kultury i języka polskiego. Mówimy o złotym wieku!
Jan Kochanowski
Jan Kochanowski to najważniejszy poeta renesansu. Pisał wspaniałe wiersze po polsku.
Jego "Treny" i "Fraszki" to arcydzieła literatury polskiej. Zna je każdy maturzysta!
Mikołaj Rej
Mikołaj Rej pisał: "A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają." To bardzo ważny cytat!
Rej uważał, że należy pisać po polsku, a nie tylko po łacinie. Był propagatorem języka polskiego.
Barok (XVII wiek)
Barok charakteryzuje się przepychem i ozdobnością. Także w języku!
Jan Andrzej Morsztyn
Jan Andrzej Morsztyn to typowy poeta barokowy. Jego wiersze są pełne metafor i zaskakujących pomysłów.
Zwróć uwagę na konceptyzm, czyli dążenie do zaskoczenia czytelnika.
Wpływy sarmatyzmu
Sarmatyzm to ideologia szlachecka. Wpłynęła na język, wprowadzając wiele zwrotów i wyrażeń charakterystycznych dla szlachty.
Oświecenie (XVIII wiek)
Oświecenie to epoka rozumu i nauki. Język miał być jasny i zrozumiały.
Ignacy Krasicki
Ignacy Krasicki pisał bajki i satyry. Jego język był prosty i elegancki.
Krasicki krytykował wady społeczne. Jego utwory mają charakter dydaktyczny.
Stanisław August Poniatowski
Król Stanisław August Poniatowski dbał o rozwój kultury i języka. Wspierał artystów i pisarzy.
Romantyzm (XIX wiek)
Romantyzm to epoka uczuć i emocji. Język staje się bardziej ekspresyjny.
Adam Mickiewicz
Adam Mickiewicz to najważniejszy poeta romantyzmu. Jego "Pan Tadeusz" to arcydzieło!
Mickiewicz pisał o miłości, patriotyzmie i wolności. Jego język jest bogaty i pełen metafor.
Juliusz Słowacki
Juliusz Słowacki to kolejny wielki poeta romantyczny. Jego dramat "Kordian" jest bardzo ważny.
Słowacki eksperymentował z językiem i formą. Był bardzo oryginalny.
Pozytywizm (XIX wiek)
Pozytywizm to epoka pracy u podstaw i rozwoju nauki. Język miał być konkretny i użyteczny.
Bolesław Prus
Bolesław Prus pisał realistyczne powieści. Jego "Lalka" to ważny obraz społeczeństwa polskiego.
Prus dbał o szczegóły i dokładność w opisie. Jego język jest precyzyjny.
Język Polski Dziś
Język polski ciągle się rozwija i zmienia. Wpływają na niego media, internet i inne kultury.
Współczesne tendencje
Obserwujemy upraszczanie języka, przenikanie anglicyzmów i slangów młodzieżowych.
Warto dbać o poprawność językową, ale także być otwartym na zmiany.
Podsumowanie
Pamiętaj o najważniejszych okresach w historii języka polskiego: prasłowiański, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm i współczesność.
Zwróć uwagę na kluczowe postacie: Kochanowski, Rej, Krasicki, Mickiewicz, Słowacki, Prus.
Ucz się cytatów! Pomogą Ci zabłysnąć na egzaminie.
Powodzenia na egzaminie! Dasz radę!
