Polska, ze względu na swoje położenie geograficzne w Europie Środkowej, znajduje się pod wpływem różnych mas powietrza. Te masy powietrza kształtują naszą pogodę. Zrozumienie, które masy powietrza napływają nad Polskę, pozwala przewidzieć zmiany w temperaturze, opadach i ogólnych warunkach atmosferycznych. Poznajmy je bliżej.
Czym są Masy Powietrza?
Masa powietrza to duży obszar powietrza o względnie jednorodnych właściwościach fizycznych, takich jak temperatura i wilgotność. Te właściwości nabywa ona przebywając nad danym obszarem przez dłuższy czas. Obszary te nazywamy obszarami źródłowymi. Na pogodę w Polsce wpływają masy powietrza pochodzące z różnych obszarów geograficznych.
Masy powietrza klasyfikujemy ze względu na obszar, nad którym się ukształtowały. Rozróżniamy masy arktyczne, polarne, zwrotnikowe i równikowe. Dodatkowo, masy powietrza dzielimy na morskie i kontynentalne, w zależności od tego, czy formowały się nad oceanem, czy nad lądem. To, czy masa powietrza jest morska czy kontynentalna, ma duży wpływ na jej wilgotność. Morskie masy powietrza są zazwyczaj bardziej wilgotne niż kontynentalne.
Główne Masy Powietrza Nad Polską
Nad Polskę najczęściej napływają cztery główne masy powietrza: powietrze arktyczne (PA), powietrze polarne morskie (PPm), powietrze polarne kontynentalne (PPk) i powietrze zwrotnikowe kontynentalne (PZk). Rzadziej, ale jednak napływają, również powietrze zwrotnikowe morskie (PZm) i powietrze arktyczne morskie (PAm). Każda z tych mas powietrza charakteryzuje się specyficznymi właściwościami i wpływa na pogodę w odmienny sposób.
Powietrze Arktyczne (PA)
Powietrze arktyczne (PA) pochodzi z obszarów Arktyki. Charakteryzuje się ono bardzo niską temperaturą, zwłaszcza zimą. Napływ tego powietrza do Polski powoduje silne ochłodzenie. W zimie przynosi intensywne mrozy. Latem może powodować nagłe ochłodzenie, choć nie tak drastyczne jak zimą.
Kiedy napływa powietrze arktyczne, często obserwujemy również intensywne opady śniegu (zimą) lub krupy śnieżnej i gradu (w okresie wiosennym). Jest to spowodowane dużą różnicą temperatur między zimną masą powietrza a podłożem.
Powietrze Polarne Morskie (PPm)
Powietrze polarne morskie (PPm) formuje się nad północnym Atlantykiem. Jest ono chłodne i wilgotne. Napływ tego powietrza przynosi do Polski zachmurzenie, opady deszczu lub śniegu (w zależności od pory roku). Temperatury są umiarkowane, zazwyczaj nie występują silne mrozy ani upały.
PPm jest najczęściej występującą masą powietrza w Polsce. Odpowiada za zmienną pogodę z częstymi opadami. Zimą może powodować odwilże, a latem ochłodzenie i przelotne opady.
Powietrze Polarne Kontynentalne (PPk)
Powietrze polarne kontynentalne (PPk) pochodzi z obszarów Europy Wschodniej i Rosji. Charakteryzuje się ono niską temperaturą zimą i wysoką latem. Jest ono również stosunkowo suche.
Napływ PPk zimą przynosi do Polski mroźną i słoneczną pogodę. Często występuje wtedy tzw. "syberyjski wyż". Latem PPk powoduje upały i suchą pogodę. Może również przyczyniać się do występowania susz.
Powietrze Zwrotnikowe Kontynentalne (PZk)
Powietrze zwrotnikowe kontynentalne (PZk) formuje się nad obszarami Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Jest ono bardzo ciepłe i suche. Napływ tego powietrza do Polski powoduje upały i bardzo niską wilgotność. Często towarzyszy mu słoneczna pogoda.
PZk napływa do Polski najczęściej latem. Powoduje wtedy fale upałów, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Sprzyja również powstawaniu pożarów ze względu na niską wilgotność powietrza.
Powietrze Zwrotnikowe Morskie (PZm)
Powietrze zwrotnikowe morskie (PZm) kształtuje się nad Atlantykiem w rejonie zwrotników. Jest ciepłe i wilgotne. Jego napływ do Polski latem przynosi ciepłą i parną pogodę. Zimą może powodować odwilż i deszcze.
Kiedy nad Polskę napływa PZm, często występują burze i ulewy. Wilgotność powietrza jest wysoka, co sprawia, że odczuwalna temperatura jest wyższa niż rzeczywista.
Powietrze Arktyczne Morskie (PAm)
Powietrze arktyczne morskie (PAm) to masa powietrza, która kształtuje się nad wodami Arktyki. Jest chłodna i wilgotna. Kiedy dociera nad Polskę, przynosi ze sobą niskie temperatury, ale nieco wyższe niż PA kontynentalne. Można spodziewać się opadów, często w postaci śniegu, szczególnie w okresie zimowym i wczesnowiosennym. Ze względu na wilgotność, odczuwalna temperatura może być niższa, niż wskazuje termometr.
Jak Rozpoznać Napływające Masy Powietrza?
Rozpoznanie napływającej masy powietrza wymaga analizy danych meteorologicznych. Ważne są takie parametry jak temperatura, wilgotność, kierunek i prędkość wiatru oraz rozkład ciśnienia atmosferycznego. Dostępne są również mapy synoptyczne, które pokazują rozkład mas powietrza nad Europą. Na podstawie tych danych można przewidzieć, jaka pogoda nas czeka.
Obserwacja chmur również może pomóc w rozpoznaniu napływającej masy powietrza. Na przykład, napływ powietrza polarnego morskiego często wiąże się z występowaniem niskich chmur warstwowych, z których pada deszcz lub śnieg. Napływ powietrza zwrotnikowego kontynentalnego z kolei charakteryzuje się brakiem chmur i słoneczną pogodą.
Znaczenie Znajomości Mas Powietrza
Zrozumienie, jakie masy powietrza napływają nad Polskę, ma praktyczne zastosowanie. Pozwala lepiej przygotować się na nadchodzące warunki pogodowe. Rolnicy mogą planować prace polowe, turyści mogą odpowiednio dobrać ubrania, a służby ratunkowe mogą przygotować się na ekstremalne warunki pogodowe. Prognozy pogody oparte na analizie mas powietrza są bardziej dokładne i pozwalają unikać nieprzyjemnych niespodzianek.
Dodatkowo, znajomość charakterystyki poszczególnych mas powietrza pomaga zrozumieć zmiany klimatyczne. Analiza częstotliwości napływu poszczególnych mas powietrza w dłuższym okresie czasu może dostarczyć informacji o zmianach w cyrkulacji atmosferycznej i ich wpływie na klimat Polski.
