II Wojna Światowa, globalny konflikt trwający od 1939 do 1945 roku, pochłonęła dziesiątki milionów ofiar i radykalnie zmieniła mapę świata. Zrozumienie przyczyn wybuchu tego tragicznego wydarzenia jest kluczowe dla uniknięcia podobnych tragedii w przyszłości. Składa się na to szereg czynników, które stopniowo doprowadziły do eskalacji napięć i ostatecznie do wojny.
Traktat Wersalski i jego konsekwencje
Po zakończeniu I Wojny Światowej w 1918 roku, podpisano Traktat Wersalski. Traktat ten nałożył surowe warunki na Niemcy. Niemcy zostały obarczone winą za wywołanie wojny i zmuszone do zapłaty ogromnych reparacji wojennych, oddania terytoriów i ograniczenia swojej armii.
Te upokarzające warunki wywołały w Niemczech powszechne niezadowolenie i poczucie krzywdy. Przyczyniły się do destabilizacji politycznej i gospodarczej kraju. Stworzyły podatny grunt dla rozwoju nacjonalistycznych i ekstremistycznych ideologii. Niezadowolenie społeczne stało się katalizatorem dla dojścia do władzy Adolfa Hitlera i partii nazistowskiej.
Ekspansjonizm Niemiec i agresywna polityka zagraniczna
Adolf Hitler, po objęciu władzy w 1933 roku, rozpoczął realizację agresywnej polityki zagranicznej. Jego celem było odzyskanie przez Niemcy utraconych terytoriów i stworzenie "przestrzeni życiowej" (Lebensraum) dla narodu niemieckiego we wschodniej Europie. Hitler otwarcie lekceważył postanowienia Traktatu Wersalskiego.
W 1936 roku Niemcy dokonały remilitaryzacji Nadrenii, obszaru zdemilitaryzowanego na mocy Traktatu Wersalskiego. Następnie, w 1938 roku, Austria została anektowana do Niemiec (Anschluss). Później, w tym samym roku, Niemcy zajęły Kraj Sudetów, region Czechosłowacji zamieszkały w większości przez Niemców. Te działania, choć spotykały się z potępieniem międzynarodowym, nie spotkały się z realnym oporem ze strony mocarstw zachodnich.
Polityka ustępstw (Appeasement)
Polityka ustępstw (appeasement) prowadzona przez Wielką Brytanię i Francję wobec agresywnej polityki Hitlera była kolejnym czynnikiem przyczyniającym się do wybuchu wojny. Mocarstwa zachodnie, w obawie przed kolejną wielką wojną, starały się za wszelką cenę unikać konfliktu z Niemcami.
Wierzono, że spełnienie żądań Hitlera pozwoli na uspokojenie sytuacji w Europie. Jednakże, polityka ustępstw jedynie wzmocniła Hitlera i zachęciła go do dalszych agresywnych działań. Kulminacją tej polityki była konferencja monachijska w 1938 roku, na której Wielka Brytania i Francja zgodziły się na oddanie Niemcom Kraju Sudetów.
Nieskuteczność Ligi Narodów
Liga Narodów, organizacja międzynarodowa powołana po I Wojnie Światowej w celu zapobiegania kolejnym konfliktom, okazała się nieskuteczna w powstrzymywaniu agresji ze strony państw osi. Liga Narodów była osłabiona brakiem udziału Stanów Zjednoczonych. Brakowało jej realnych mechanizmów egzekwowania swoich decyzji.
Liga Narodów nie potrafiła skutecznie zareagować na agresję Japonii w Mandżurii w 1931 roku, Włoch w Etiopii w 1935 roku, czy agresję Niemiec w Europie. Nieskuteczność Ligi Narodów podważyła zaufanie do międzynarodowych instytucji i przyczyniła się do wzrostu napięcia międzynarodowego.
Pakt Ribbentrop-Mołotow
Pakt Ribbentrop-Mołotow, podpisany 23 sierpnia 1939 roku między Niemcami a Związkiem Radzieckim, był kluczowym wydarzeniem poprzedzającym wybuch II Wojny Światowej. Pakt ten był umową o nieagresji. Zawierał tajny protokół, który dzielił Europę Wschodnią na strefy wpływów niemieckich i radzieckich.
Pakt Ribbentrop-Mołotow usunął przeszkodę dla Hitlera w ataku na Polskę, ponieważ zapewnił mu neutralność Związku Radzieckiego. Jednocześnie, dał Związkowi Radzieckiemu czas na przygotowanie się do ewentualnej wojny z Niemcami. Podpisanie tego paktu ostatecznie przekonało mocarstwa zachodnie o nieuchronności wojny.
Atak na Polskę
1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę. To wydarzenie uznawane jest za początek II Wojny Światowej. Atak na Polskę był bezpośrednim skutkiem agresywnej polityki Hitlera. Oraz jego dążenia do podboju Europy Wschodniej.
Wielka Brytania i Francja, związane sojuszami z Polską, wypowiedziały Niemcom wojnę 3 września 1939 roku. Choć wypowiedzenie wojny miało miejsce, realna pomoc dla Polski ze strony mocarstw zachodnich była ograniczona. W ten sposób, splot wielu czynników doprowadził do globalnego konfliktu, który na zawsze zmienił oblicze świata.
