Witaj! Spróbujemy zrozumieć, jak obliczyć rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową. Brzmi groźnie? Spokojnie, to prostsze niż myślisz!
Czym są współrzędne geograficzne?
Wyobraź sobie, że chcesz znaleźć konkretny dom w ogromnym mieście. Potrzebujesz adresu, prawda?
Podobnie jest na Ziemi. Do określenia położenia każdego miejsca używamy współrzędnych geograficznych.
Są to dwie liczby: szerokość geograficzna i długość geograficzna.
Szerokość geograficzna
Szerokość geograficzna określa odległość danego punktu od równika.
Równik to linia, która biegnie dookoła Ziemi, dzieląc ją na półkulę północną i południową. Ma szerokość 0°.
Na północ od równika mamy szerokości północne (N), a na południe – szerokości południowe (S).
Szerokość geograficzna może przyjmować wartości od 0° do 90° N lub S. Na przykład, Warszawa ma szerokość geograficzną około 52° N.
Pomyśl o tym jak o numerach domów przy ulicy biegnącej od równika na północ i południe.
Długość geograficzna
Długość geograficzna określa odległość danego punktu od południka zerowego (południka Greenwich).
Południk zerowy to umowna linia, która biegnie z bieguna północnego na biegun południowy, przechodząc przez Greenwich w Anglii. Ma długość 0°.
Na wschód od południka zerowego mamy długości wschodnie (E), a na zachód – długości zachodnie (W).
Długość geograficzna może przyjmować wartości od 0° do 180° E lub W. Na przykład, Warszawa ma długość geograficzną około 21° E.
Pomyśl o tym jak o numerach bloków po lewej i prawej stronie południka zerowego.
Co to jest rozciągłość?
Rozciągłość, zarówno południkowa jak i równoleżnikowa, mówi nam o tym, jak "rozciągnięty" jest dany obszar wzdłuż konkretnego kierunku.
Wyobraź sobie prostokątną działkę. Możesz zmierzyć jej długość i szerokość. Długość to rozciągłość w jednym kierunku, a szerokość to rozciągłość w drugim.
Rozciągłość południkowa
Rozciągłość południkowa to różnica między najdalej wysuniętą na północ i najdalej wysuniętą na południe szerokością geograficzną danego obszaru.
Inaczej mówiąc, to odległość w stopniach między "górnym" i "dolnym" brzegiem obszaru na mapie.
Jak obliczyć?
Odejmij najmniejszą szerokość geograficzną od największej szerokości geograficznej.
Przykład:
Powiedzmy, że granice Polski to: 49°N - 54°50'N.
Rozciągłość południkowa Polski wynosi: 54°50'N - 49°N = 5°50'.
Zauważ, że jednostką rozciągłości jest stopień (°), a czasami również minuta (').
Rozciągłość równoleżnikowa
Rozciągłość równoleżnikowa to różnica między najdalej wysuniętą na wschód i najdalej wysuniętą na zachód długością geograficzną danego obszaru.
Inaczej mówiąc, to odległość w stopniach między "lewym" i "prawym" brzegiem obszaru na mapie.
Jak obliczyć?
Odejmij najmniejszą długość geograficzną od największej długości geograficznej.
Przykład:
Powiedzmy, że granice Polski to: 14°07'E - 24°09'E.
Rozciągłość równoleżnikowa Polski wynosi: 24°09'E - 14°07'E = 10°02'.
Ponownie, jednostką rozciągłości jest stopień (°), a czasami również minuta (').
Co, jeśli mamy półkule wschodnią i zachodnią?
To trochę trudniejsze, ale damy radę!
Przykład:
Chcemy obliczyć rozciągłość równoleżnikową obszaru, którego granice to 170°W i 175°E.
W takim przypadku musimy "przejść" przez południk 0°.
Liczymy: od 170°W do 0° to 170°, a od 0° do 175°E to 175°.
Więc rozciągłość równoleżnikowa wynosi: 170° + 175° = 345°.
Podsumowanie
Rozciągłość południkowa – różnica szerokości geograficznych (N/S).
Rozciągłość równoleżnikowa – różnica długości geograficznych (E/W).
Pamiętaj o jednostkach: stopnie (°) i minuty (').
Jeśli obszar leży na dwóch różnych półkulach (E i W), dodaj wartości długości geograficznych.
Mam nadzieję, że teraz obliczanie rozciągłości południkowej i równoleżnikowej jest dla Ciebie jasne! Ćwicz na mapach i wszystko stanie się prostsze.

