Witaj! Przygotowujesz się do egzaminu z Gospodarki Finansowej Jednostek Samorządu Terytorialnego? Super! Ten artykuł pomoże Ci usystematyzować wiedzę. Skupimy się na najważniejszych zagadnieniach. Powodzenia!
Budżet JST – Podstawa Finansów Samorządowych
Budżet jednostki samorządu terytorialnego (JST) to podstawa. To roczny plan finansowy. Zawiera dochody i wydatki. Jest uchwalany przez organ stanowiący JST (rada gminy, powiatu, sejmik województwa).
Struktura Budżetu JST
Budżet składa się z kilku części. Mamy dochody bieżące. Oraz dochody majątkowe. Są też wydatki bieżące. I wydatki majątkowe. No i przychody oraz rozchody.
Dochody bieżące to np. podatki i opłaty lokalne. Subwencje i dotacje. Udziały w podatkach PIT i CIT.
Dochody majątkowe to np. wpływy ze sprzedaży majątku JST. Dotacje na inwestycje.
Wydatki bieżące to np. wynagrodzenia. Utrzymanie szkół. Ośrodków zdrowia.
Wydatki majątkowe to np. inwestycje. Budowa dróg. Kanalizacji. Szkół.
Przychody to np. kredyty i pożyczki. Emisja obligacji. A rozchody to spłata tych zobowiązań.
Zasady Budżetowe
Budżet JST musi spełniać pewne zasady. Zasada roczności. Czyli budżet obejmuje rok kalendarzowy. Zasada jawności. Budżet jest dostępny publicznie. Zasada zupełności. Budżet zawiera wszystkie dochody i wydatki. Zasada jedności formalnej. Wszystkie dochody i wydatki są ujęte w jednym dokumencie. Zasada realności. Dochody i wydatki są realne do osiągnięcia.
Dochody JST – Skąd Biorą Się Pieniądze?
Dochody JST są zróżnicowane. Podstawowe źródła to dochody własne. Subwencja ogólna. Dotacje celowe. I udziały w podatkach państwowych.
Dochody Własne
Dochody własne to np. podatek od nieruchomości. Podatek rolny. Podatek leśny. Podatek od środków transportowych. Opłata targowa. Opłata miejscowa. Opłata uzdrowiskowa. Opłata reklamowa. I inne opłaty lokalne.
Wysokość podatków lokalnych ustala rada gminy (lub innego JST). Musi się to odbywać w granicach określonych przez ustawy.
Subwencja Ogólna
Subwencja ogólna to środki z budżetu państwa. Przeznaczone na finansowanie zadań własnych JST. Składa się z części oświatowej. Części wyrównawczej. I części równoważącej.
Część oświatowa jest przeznaczona na finansowanie oświaty. Część wyrównawcza wyrównuje różnice w dochodach. Część równoważąca uwzględnia inne czynniki. Np. zadania z zakresu pomocy społecznej.
Dotacje Celowe
Dotacje celowe to środki z budżetu państwa. Lub z innych źródeł. Przeznaczone na konkretne zadania. Np. na budowę drogi. Na remont szkoły. Na realizację projektu unijnego.
Udziały w Podatkach Państwowych
JST mają udziały w podatkach PIT i CIT. Udział w PIT jest ustalony procentowo. Udział w CIT zależy od liczby przedsiębiorstw.
Dług Samorządowy – Kiedy Można Się Zadłużać?
JST mogą się zadłużać. Ale istnieją pewne ograniczenia. Dług JST nie może przekraczać określonego limitu. Limit ten zależy od dochodów JST.
Zadłużenie jest dopuszczalne na finansowanie deficytu budżetowego. Na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Na finansowanie inwestycji.
Kontrolę nad zadłużeniem sprawuje Regionalna Izba Obrachunkowa (RIO).
Gospodarowanie Majątkiem JST – Jak Zarządzać Mieniem?
JST gospodarują swoim majątkiem. Majątek ten to nieruchomości. Ruchomości. I inne składniki majątkowe.
Gospodarowanie majątkiem musi być racjonalne. Efektywne. Zgodne z prawem.
JST mogą sprzedawać swój majątek. Wynajmować. Oddawać w dzierżawę. Mogą też go wykorzystywać do realizacji swoich zadań.
Kontrola Finansowa JST – Kto Sprawdza Samorządy?
Kontrola finansowa JST jest wielopoziomowa. Sprawuje ją RIO. Krajowa Administracja Skarbowa (KAS). Najwyższa Izba Kontroli (NIK). Oraz społeczeństwo.
RIO kontroluje legalność uchwał budżetowych. Wykonanie budżetu. KAS kontroluje prawidłowość rozliczeń podatkowych. NIK kontroluje gospodarkę finansową JST. Społeczeństwo ma prawo do informacji o finansach JST.
Podsumowanie – Kluczowe Zagadnienia
Pamiętaj! Budżet JST to podstawa. Składa się z dochodów i wydatków. Istotne są źródła dochodów JST: dochody własne, subwencja, dotacje, udziały w podatkach. Dług JST jest ograniczony. Kontrolę sprawuje RIO. Gospodarowanie majątkiem musi być racjonalne. Kontrola finansowa jest wielopoziomowa.
Mam nadzieję, że to pomogło! Trzymam kciuki za egzamin!
