Witajcie! Dzisiaj zajmiemy się tematem, który często pojawia się w podręcznikach do geografii dla klasy 6, a konkretnie w dziale 4. Omówimy zagadnienia związane z ruchem obrotowym Ziemi i jego konsekwencjami. Przyjrzymy się również ruchowi obiegowemu naszej planety wokół Słońca.
Ruch Obrotowy Ziemi
Ziemia nie stoi w miejscu. Obraca się wokół własnej osi. Ten ruch nazywamy ruchem obrotowym Ziemi. Wyobraź sobie piłkę, którą kręcisz wokół palca. To podobny ruch.
Jeden pełny obrót Ziemi trwa około 24 godziny. Dokładnie to 23 godziny, 56 minut i 4 sekundy. To właśnie ten czas definiuje nam dobę. Doba dzieli się na dzień i noc.
Oś ziemska jest linią, wokół której Ziemia się obraca. Nie jest ona ustawiona pionowo. Jest nachylona pod kątem około 23,5 stopnia w stosunku do płaszczyzny orbity Ziemi. To nachylenie ma duże znaczenie dla występowania pór roku, o czym powiemy później.
Skutkiem ruchu obrotowego Ziemi jest przede wszystkim następstwo dnia i nocy. W danym momencie tylko jedna strona Ziemi jest oświetlona przez Słońce i tam jest dzień. Po przeciwnej stronie jest noc. W miarę obracania się Ziemi, obszary, które były oświetlone, wchodzą w cień, a obszary, które były w cieniu, wychodzą na światło.
Kolejnym skutkiem ruchu obrotowego jest pozorne wędrówki Słońca i gwiazd po niebie. Nam wydaje się, że to Słońce wędruje po niebie od wschodu do zachodu, ale tak naprawdę to my, razem z Ziemią, się obracamy. To tak, jakbyś siedział w samochodzie i wydawało ci się, że drzewa za oknem się poruszają, podczas gdy to ty jedziesz.
Siła Coriolisa również jest związana z ruchem obrotowym Ziemi. Ta siła powoduje odchylenie ciał poruszających się po powierzchni Ziemi. Na półkuli północnej odchylenie następuje w prawo, a na półkuli południowej w lewo. Siła Coriolisa ma wpływ na kierunek wiatrów i prądów morskich.
Ruch Obiegowy Ziemi
Oprócz obracania się wokół własnej osi, Ziemia krąży również wokół Słońca. Ten ruch nazywamy ruchem obiegowym Ziemi. Ziemia porusza się po orbicie, która ma kształt elipsy.
Jeden pełny obieg Ziemi wokół Słońca trwa około 365 dni i 6 godzin. To właśnie ten czas definiuje nam rok. Ponieważ rok trwa 365 dni i 6 godzin, co cztery lata mamy rok przestępny, który ma 366 dni. Dodatkowy dzień dodajemy w lutym (29 lutego), żeby skompensować te "dodatkowe" 6 godzin każdego roku.
Płaszczyzna orbity ziemskiej nazywana jest ekliptyką. To płaszczyzna, w której Ziemia krąży wokół Słońca. Nachylenie osi ziemskiej w stosunku do płaszczyzny ekliptyki (23,5 stopnia) ma kluczowe znaczenie dla występowania pór roku.
Występowanie pór roku jest związane z tym, że w ciągu roku różne półkule Ziemi są różnie oświetlone przez Słońce. Kiedy półkula północna jest bardziej nachylona w stronę Słońca, mamy tam lato, a na półkuli południowej zima. Kiedy półkula południowa jest bardziej nachylona w stronę Słońca, mamy tam lato, a na półkuli północnej zima. Wiosna i jesień to okresy przejściowe, kiedy obie półkule są oświetlone mniej więcej równomiernie.
Przesilenie letnie występuje, gdy półkula północna jest najbardziej nachylona w stronę Słońca (około 21 czerwca). To najdłuższy dzień w roku na półkuli północnej. Przesilenie zimowe występuje, gdy półkula północna jest najbardziej odchylona od Słońca (około 22 grudnia). To najkrótszy dzień w roku na półkuli północnej.
Równonoc wiosenna (około 21 marca) i równonoc jesienna (około 23 września) to dni, w których dzień i noc trwają mniej więcej tyle samo, czyli po 12 godzin. W tych dniach Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie i zachodzi dokładnie na zachodzie.
Dzięki ruchowi obiegowemu Ziemi możemy obserwować zmieniające się pory roku. Każda pora roku charakteryzuje się innymi warunkami pogodowymi, inną długością dnia i nocy, oraz innym wyglądem krajobrazu.
Podsumowanie
Ruch obrotowy Ziemi powoduje następstwo dnia i nocy oraz pozorne wędrówki Słońca po niebie. Siła Coriolisa również jest jego skutkiem. Ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca, w połączeniu z nachyleniem osi ziemskiej, powoduje występowanie pór roku. Zrozumienie tych zjawisk jest kluczowe dla zrozumienia funkcjonowania naszej planety.
Pamiętajcie, że geografia to nie tylko suche fakty, ale także fascynująca wiedza o świecie, w którym żyjemy. Poznawanie ruchów Ziemi pozwala nam lepiej zrozumieć, dlaczego mamy dzień i noc, dlaczego zmieniają się pory roku i jak te zmiany wpływają na życie ludzi i zwierząt na całym świecie.
