Geografia Klasa 5 Sprawdziany Nowa Era

Hej! Gotowi na sprawdzian z geografii? Nie martwcie się, damy radę! Ten przewodnik pomoże Wam usystematyzować wiedzę z podręcznika "Geografia Klasa 5" wydawnictwa Nowa Era.

Dział 1: Planeta Ziemia

Kształt i ruchy Ziemi

Ziemia ma kształt geoidy. To taki nieregularny kształt, zbliżony do kuli.

Pamiętajcie o ruchu obrotowym Ziemi. Trwa on 24 godziny i powoduje dzień i noc.

Ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca trwa 365 dni (i trochę!) i powoduje pory roku.

Oś Ziemi jest nachylona. To nachylenie wpływa na zróżnicowanie oświetlenia na Ziemi.

Sposoby prezentacji Ziemi

Globus to model Ziemi. Jest najwierniejszym odwzorowaniem kształtu i powierzchni.

Mapa to płaski obraz powierzchni Ziemi. Zawsze jest zniekształcona.

Na mapie używamy skali. Skala pokazuje, ile razy pomniejszono rzeczywiste odległości.

Rodzaje map: ogólnogeograficzne, tematyczne (np. polityczne, klimatyczne).

Zapamiętaj elementy mapy: tytuł, legenda, skala, kierunki świata.

Współrzędne geograficzne

Szerokość geograficzna: mierzona od równika (0°) do biegunów (90°N i 90°S).

Długość geograficzna: mierzona od południka zerowego (0°) do 180°E i 180°W.

Równik dzieli Ziemię na półkulę północną i południową.

Południk zerowy (Greenwich) dzieli Ziemię na półkulę wschodnią i zachodnią.

Umiejętność odczytywania współrzędnych geograficznych jest bardzo ważna!

Dział 2: Atmosfera

Skład atmosfery

Atmosfera to powłoka gazowa otaczająca Ziemię.

Główne składniki atmosfery: azot (78%) i tlen (21%).

Atmosfera chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym.

Pogoda i klimat

Pogoda to stan atmosfery w danym miejscu i czasie.

Elementy pogody: temperatura powietrza, opady, wiatr, zachmurzenie.

Klimat to średni stan pogody na danym obszarze, obserwowany przez wiele lat.

Czynniki wpływające na klimat: szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, odległość od zbiorników wodnych.

Opady atmosferyczne

Opady atmosferyczne to woda spadająca z chmur na powierzchnię Ziemi.

Rodzaje opadów: deszcz, śnieg, grad.

Osady atmosferyczne to woda osadzająca się na powierzchni Ziemi.

Rodzaje osadów: rosa, szron, gołoledź.

Dział 3: Hydrosfera

Wody powierzchniowe

Hydrosfera to wszystkie wody na Ziemi.

Wody powierzchniowe: oceany, morza, rzeki, jeziora, lodowce.

Największy ocean to Ocean Spokojny (Pacyfik).

Morza dzielimy na przybrzeżne, międzywyspowe i śródlądowe.

Rzeka ma początek (źródło) i koniec (ujście).

Jeziora dzielimy ze względu na pochodzenie (np. polodowcowe, tektoniczne).

Wody podziemne

Wody podziemne znajdują się pod powierzchnią Ziemi.

Wody gruntowe znajdują się płytko pod powierzchnią i są zasilane przez opady.

Wody artezyjskie są uwięzione między warstwami nieprzepuszczalnymi.

Wody podziemne są ważnym źródłem wody pitnej.

Znaczenie wody

Woda jest niezbędna do życia.

Wykorzystujemy wodę w rolnictwie, przemyśle i gospodarstwach domowych.

Należy oszczędzać wodę i dbać o jej czystość.

Dział 4: Litosfera i pedosfera

Budowa wnętrza Ziemi

Ziemia składa się z: jądra, płaszcza i skorupy ziemskiej.

Skorupa ziemska to zewnętrzna warstwa Ziemi. Jest najcieńsza.

Płyty litosfery poruszają się po plastycznym płaszczu.

Ruchy płyt litosfery powodują trzęsienia ziemi i wulkanizm.

Gleby

Gleba to zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, powstała w wyniku wietrzenia skał.

Składniki gleby: substancje mineralne, organiczne, woda, powietrze.

Rodzaje gleb: brunatne, płowe, czarnoziemy, bielicowe.

Żyzność gleby zależy od zawartości próchnicy.

Dział 5: Krajobrazy Polski

Krajobrazy nizinne

W Polsce dominują krajobrazy nizinne.

Charakterystyczne cechy krajobrazu nizinnego: równiny, pola uprawne, lasy.

Krajobrazy wyżynne

Krajobrazy wyżynne występują na południu Polski.

Charakterystyczne cechy krajobrazu wyżynnego: wzniesienia, doliny, skały wapienne.

Krajobrazy górskie

Krajobrazy górskie występują na południu Polski (Karpaty i Sudety).

Charakterystyczne cechy krajobrazu górskiego: strome zbocza, szczyty, doliny, lasy.

Krajobrazy pojezierne

Krajobrazy pojezierne występują na północy Polski (Pojezierze Mazurskie).

Charakterystyczne cechy krajobrazu pojeziernego: liczne jeziora, lasy, pagórki.

Podsumowanie

Pamiętajcie o:

• Kształcie i ruchach Ziemi.
• Sposobach prezentacji Ziemi (globus, mapa).
• Składzie atmosfery, pogodzie i klimacie.
• Rodzajach wód i ich znaczeniu.
• Budowie wnętrza Ziemi i glebach.
• Krajobrazach Polski (nizinne, wyżynne, górskie, pojezierne).

Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!