Witaj w świecie Geografii! Klasa 1 Gimnazjum to dopiero początek naszej podróży.
Orientacja w terenie: Mapy i plany
Wyobraź sobie, że mapa to jak zdjęcie z góry.
Pokazuje, gdzie co się znajduje. Tylko jest mniejsza od prawdziwego terenu! Musimy więc umieć ją czytać.
Plan jest jeszcze bardziej szczegółowy. To jak zbliżenie fragmentu mapy.
Widzisz pojedyncze budynki, ulice. Myśl o planie jak o mapie twojego domu.
Na mapach i planach używamy skali. Skala to taka umowa.
Mówi nam, ile razy pomniejszono teren na mapie. Na przykład, skala 1:1000 oznacza, że 1 cm na mapie to 1000 cm (czyli 10 metrów) w rzeczywistości.
Pomyśl o tym jak o przepisie na ciasto. Skala to proporcje składników! Zamiast składników mamy odległości.
Znaki umowne: Klucz do mapy
Mapy są pełne symboli. Te symbole to znaki umowne.
To takie obrazki, które coś oznaczają. Na przykład, niebieska linia to rzeka, zielone pole to las.
Wyobraź sobie, że to język migowy mapy. Potrzebujesz klucza (legendy) aby go zrozumieć.
Legenda mapy to nasz słownik. Wyjaśnia, co oznaczają poszczególne znaki umowne.
Bez legendy mapa jest jak książka w obcym języku. Nic nie rozumiesz!
Współrzędne geograficzne: Gdzie dokładnie jesteś?
Aby dokładnie określić położenie na Ziemi, używamy współrzędnych geograficznych.
To jak adres naszego domu, tylko dla całej planety!
Mamy dwie główne współrzędne: szerokość geograficzną i długość geograficzną.
Szerokość geograficzna to odległość od równika.
Równik to taka niewidzialna linia, która dzieli Ziemię na pół. Wyobraź sobie, że to pas na brzuchu Ziemi!
Szerokość geograficzną mierzymy w stopniach (°) na północ (N) lub na południe (S) od równika. Od 0° do 90°.
Długość geograficzna to odległość od południka zerowego.
Południk zerowy przechodzi przez Greenwich w Anglii.
To jak startowa linia dla biegu dookoła świata! Mierzymy ją w stopniach na wschód (E) lub na zachód (W) od południka zerowego. Od 0° do 180°.
Pomyśl o tym jak o siatce na mapie. Szerokość i długość to linijki, które wskazują konkretne miejsce.
Atmosfera: Pogoda i klimat
Atmosfera to warstwa gazów otaczająca Ziemię. To jak kołderka, która nas chroni.
W atmosferze zachodzą różne zjawiska, które wpływają na pogodę i klimat.
Pogoda to stan atmosfery w danym miejscu i czasie. Jest zmienna. To co widzisz za oknem!
Klimat to uśredniony stan pogody na danym obszarze w długim okresie czasu. To jak średnia ocen w szkole.
Czynniki wpływające na klimat to: szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza, odległość od morza i prądy morskie.
Wyobraź sobie, że szerokość geograficzna to odległość od kominka (Słońca). Im bliżej kominka, tym cieplej.
Wysokość nad poziomem morza. Im wyżej, tym zimniej. Jak w górach!
Odległość od morza. Morze ogrzewa zimą i chłodzi latem. To taki naturalny termostat.
Prądy morskie przenoszą ciepło lub zimno. Jak autostrady w oceanie!
Składniki pogody
Główne składniki pogody to: temperatura powietrza, opady atmosferyczne, wiatr i zachmurzenie.
Temperatura powietrza to jak bardzo jest ciepło lub zimno.
Opady atmosferyczne to deszcz, śnieg, grad. Wszystko, co spada z nieba.
Wiatr to ruch powietrza.
Zachmurzenie to ilość chmur na niebie.
Pomyśl o tym jak o elementach składowych dania. Zmiana jednego składnika zmienia całe danie (pogodę).
Wody na Ziemi: Rzeki, jeziora i oceany
Woda pokrywa większą część Ziemi. To jak błękitny ocean na zdjęciu z kosmosu.
Mamy oceany, morza, rzeki, jeziora i wody podziemne.
Oceany to największe zbiorniki wodne.
Morza to części oceanów, często przylegające do lądów.
Rzeki to cieki wodne płynące w dół.
Jeziora to zbiorniki wodne w zagłębieniach terenu.
Wody podziemne znajdują się pod powierzchnią ziemi.
Wyobraź sobie, że oceany to ogromne wanny, a morza to mniejsze.
Rzeki to rury, które odprowadzają wodę do wanien (oceanów).
Jeziora to kałuże na trawniku.
Wody podziemne to wilgoć w ziemi po deszczu.
Dorzecze to obszar, z którego wszystkie rzeki spływają do jednej rzeki głównej.
Dział wodny to granica między dorzeczami. To jak ogrodzenie między dwoma sąsiadami, gdzie woda spływa tylko na jedną stronę.
