Hej! Gotowi na powtórkę z form polodowcowych? Super! Skupimy się na formach glacjalnych i fluwioglacjalnych. Pamiętajcie, dasz radę!
Formy Polodowcowe Glacjalne
Zacznijmy od form glacjalnych. Te formy powstały bezpośrednio pod wpływem lodu lodowca.
Moreny
Moreny to nagromadzenia materiału skalnego transportowanego i osadzonego przez lodowiec. Mamy różne rodzaje moren.
Morena czołowa powstaje na przedzie lodowca. To wał usypany z materiału, który lodowiec "wypycha" przed sobą.
Morena boczna formuje się po bokach lodowca. Składa się z materiału, który spada ze zboczy doliny na lodowiec.
Morena denna to warstwa materiału osadzona pod lodowcem. Często tworzy falisty teren.
Morena środkowa powstaje, gdy łączą się dwa lodowce. Dwie moreny boczne łączą się w jedną.
Zapamiętaj: Moreny to akumulacje osadów lodowcowych.
Dolina U-kształtna (żłób lodowcowy)
Dolina U-kształtna, inaczej żłób lodowcowy, to dolina przekształcona przez lodowiec. Ma charakterystyczny kształt litery U.
Lodowiec poszerza i pogłębia dolinę. Erozja lodowcowa jest bardzo silna.
Pamiętaj: Dolina U-kształtna to efekt erozyjnej działalności lodowca.
Cyrk Lodowcowy (kar)
Cyrk lodowcowy, zwany też karem, to zagłębienie w górach, w którym powstawał lodowiec. Przypomina amfiteatr.
Erozja lodowca i zamarzanie/rozmarzanie wody w szczelinach skalnych przyczyniają się do powstania karu.
Często w karze znajduje się jezioro cyrkowe.
Zapamiętaj: Cyrk lodowcowy to miejsce, gdzie zaczynał się lodowiec.
Rysa Lodowcowa
Rysa lodowcowa to ślad na skale, pozostawiony przez przesuwający się lodowiec. Często widoczne są na skałach w obszarach polodowcowych.
Wygłady lodowcowe to wygładzone powierzchnie skalne, powstałe w wyniku szorowania ich przez lodowiec.
Zapamiętaj: Rysy i wygłady lodowcowe wskazują kierunek ruchu lodowca.
Formy Polodowcowe Fluwioglacjalne
Teraz przejdźmy do form fluwioglacjalnych. Powstały one dzięki wodom pochodzącym z topniejącego lodowca.
Sandr
Sandr to rozległa równina zbudowana z piasków i żwirów. Powstaje przed czołem lodowca, gdzie wody roztopowe osadzają materiał.
Wody roztopowe płyną z lodowca, niosąc ze sobą osady.
Zapamiętaj: Sandr to równina akumulacyjna przed lodowcem.
Oz
Oz to długi, kręty wał zbudowany z piasków i żwirów. Powstaje w tunelach podlodowcowych, gdzie płyną wody roztopowe.
Wody roztopowe osadzają materiał w tunelu, a po stopieniu lodowca powstaje oz.
Zapamiętaj: Oz to wał osadowy powstały w tunelu podlodowcowym.
Kemy
Kemy to pagórki lub terasy zbudowane z piasków i żwirów. Powstają w szczelinach i zagłębieniach w lodzie, gdzie osadza się materiał.
Po stopieniu lodowca kemy pozostają jako izolowane formy terenu.
Zapamiętaj: Kemy to pagórki osadowe powstałe w lodzie.
Rynna Subglacjalna
Rynna subglacjalna to długa, wąska dolina wyżłobiona pod lodowcem przez wody roztopowe. Często wypełniona osadami.
Po stopieniu lodowca, rynna staje się elementem krajobrazu.
Zapamiętaj: Rynna subglacjalna to dolina erozyjna pod lodowcem.
Podsumowanie
Pamiętaj:
- Formy glacjalne: Moreny, doliny U-kształtne, cyrki lodowcowe, rysy lodowcowe. Powstały bezpośrednio przez lód.
- Formy fluwioglacjalne: Sandry, ozy, kemy, rynny subglacjalne. Powstały przez wody roztopowe.
Powodzenia na egzaminie! Jesteś świetny/a i na pewno dasz radę! Skup się i przypomnij sobie najważniejsze informacje. Trzymam kciuki!
Powodzenia!
