Fizyka Klasa 7

Written by Margaret Weigel
Updated at: 05 June 2025

Cześć! Witaj w twoim osobistym przewodniku po fizyce klasy 7! Wiem, że fizyka może wydawać się trudna, ale obiecuję, że krok po kroku wszystko staje się prostsze. Razem przejdziemy przez najważniejsze zagadnienia, żebyś na egzaminie czuł się pewnie i swobodnie. Trzymaj się! Jesteś bliżej sukcesu, niż myślisz.

Ruch i Siły

Ruch jednostajny prostoliniowy

Zacznijmy od podstaw: Ruch jednostajny prostoliniowy. Wyobraź sobie, że jedziesz na rowerze po prostej drodze ze stałą prędkością. To właśnie jest ruch jednostajny prostoliniowy! Kluczowe jest słowo "jednostajny" – oznacza to, że prędkość się nie zmienia.

Jak obliczyć prędkość w takim ruchu? Używamy wzoru: v = s / t, gdzie:

v to prędkość (zwykle wyrażana w metrach na sekundę – m/s lub kilometrach na godzinę – km/h)
s to droga (wyrażana w metrach – m lub kilometrach – km)
t to czas (wyrażany w sekundach – s lub godzinach – h)

Pamiętaj o jednostkach! Ważne jest, żeby były spójne. Jeśli masz drogę w kilometrach i czas w godzinach, to prędkość wyjdzie w kilometrach na godzinę. Jeśli masz drogę w metrach i czas w sekundach, to prędkość wyjdzie w metrach na sekundę. Jeśli potrzebujesz zamienić jednostki, np. km/h na m/s, pamiętaj, że 1 km = 1000 m, a 1 h = 3600 s. Dlatego mnożysz km/h razy 1000/3600, co upraszcza się do 1/3.6. Czyli, żeby zamienić km/h na m/s dzielisz przez 3,6.

Przykład: Samochód przejechał 100 km w 2 godziny. Jaka była jego prędkość? v = 100 km / 2 h = 50 km/h.

Siła i jej rodzaje

Siła to oddziaływanie między ciałami. Powoduje zmianę stanu ruchu ciała (przyspieszenie, zwolnienie, zmiana kierunku) lub jego odkształcenie. Mierzymy ją w niutonach (N). Pamiętaj, że siła jest wielkością wektorową, czyli ma kierunek, zwrot i wartość.

Najważniejsze rodzaje sił, które powinieneś znać:

Siła ciężkości (ciężar) – siła, z jaką Ziemia przyciąga wszystkie ciała. Obliczamy ją ze wzoru: F = m * g, gdzie m to masa ciała, a g to przyspieszenie ziemskie (w przybliżeniu 9.81 m/s²).
Siła sprężystości – siła, z jaką sprężyna, guma lub inne ciało sprężyste reaguje na odkształcenie.
Siła tarcia – siła, która przeciwdziała ruchowi, występująca między ciałami stykającymi się ze sobą. Istnieją dwa rodzaje tarcia: tarcie statyczne (nieruchome) i tarcie kinetyczne (ruchome).
Siła oporu powietrza – siła, która hamuje ruch ciał w powietrzu.

Pamiętaj, że siła wypadkowa to suma wszystkich sił działających na ciało. Jeśli siły się równoważą (czyli siła wypadkowa wynosi zero), ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym (pierwsza zasada dynamiki Newtona).

Właściwości Materii

Masa i objętość

Masa (m) to miara bezwładności ciała, czyli jego oporu na zmianę stanu ruchu. Mierzymy ją w kilogramach (kg) lub gramach (g). Objętość (V) to przestrzeń, którą zajmuje ciało. Mierzymy ją w metrach sześciennych (m³), litrach (l) lub centymetrach sześciennych (cm³). Pamiętaj, że 1 litr to 1 decymetr sześcienny (1 l = 1 dm³), a 1 dm³ to 1000 cm³.

Gęstość

Gęstość (ρ) to stosunek masy ciała do jego objętości. Obliczamy ją ze wzoru: ρ = m / V. Gęstość mierzymy w kilogramach na metr sześcienny (kg/m³) lub gramach na centymetr sześcienny (g/cm³). Pamiętaj, że 1 g/cm³ = 1000 kg/m³.

Gęstość mówi nam, jak "ściśle" upakowana jest materia w danym ciele. Ciała o większej gęstości (np. stal) są "cięższe" niż ciała o mniejszej gęstości (np. drewno) o tej samej objętości.

Przykład: Kamień ma masę 500 g i objętość 200 cm³. Jaka jest jego gęstość? ρ = 500 g / 200 cm³ = 2.5 g/cm³.

Stany skupienia materii

Materia może występować w trzech podstawowych stanach skupienia: stałym, ciekłym i gazowym. Każdy stan charakteryzuje się innym układem cząsteczek i różnymi właściwościami.

Stan stały: Cząsteczki są ściśle upakowane i uporządkowane. Ciała stałe mają określony kształt i objętość.
Stan ciekły: Cząsteczki są blisko siebie, ale mogą się swobodnie przemieszczać. Ciecze mają określoną objętość, ale przyjmują kształt naczynia.
Stan gazowy: Cząsteczki są oddalone od siebie i poruszają się swobodnie. Gazy nie mają określonego kształtu ani objętości.

Przejścia między stanami skupienia nazywamy przemianami fazowymi. Najważniejsze z nich to: topnienie (ciało stałe → ciecz), krzepnięcie (ciecz → ciało stałe), parowanie (ciecz → gaz), skraplanie (gaz → ciecz), sublimacja (ciało stałe → gaz) i resublimacja (gaz → ciało stałe).

Podsumowanie

Gratulacje! Dotarliśmy do końca naszego przewodnika! Pamiętaj, żeby regularnie powtarzać materiał i rozwiązywać zadania. Oto najważniejsze punkty, które powinieneś zapamiętać:

Ruch jednostajny prostoliniowy: v = s / t
Siła: oddziaływanie między ciałami, mierzone w niutonach (N)
Siła ciężkości: F = m * g
Masa: miara bezwładności, mierzona w kg
Objętość: przestrzeń zajmowana przez ciało, mierzona w m³
Gęstość: ρ = m / V
Stany skupienia materii: stały, ciekły, gazowy
Przemiany fazowe: topnienie, krzepnięcie, parowanie, skraplanie, sublimacja, resublimacja