Zacznijmy od podstaw. Co to właściwie jest zadośćuczynienie finansowe? Najprościej mówiąc, to pieniądze. Pieniądze mające na celu wynagrodzenie szkody niematerialnej.
Szkoda niematerialna? Oznacza to krzywdę. Nie chodzi o zniszczone mienie. Chodzi o cierpienie. Ból. Uraz psychiczny. Naruszenie dóbr osobistych.
Czym są dobra osobiste?
Dobra osobiste to prawa chronione przez prawo. Obejmują one na przykład: zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania i twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i racjonalizatorską. Naruszenie tych dóbr może dać podstawę do żądania zadośćuczynienia.
Przykład? Ktoś rozgłasza nieprawdziwe informacje o Tobie. Informacje te szkodzą Twojej reputacji. To naruszenie Twojej czci. Możesz domagać się zadośćuczynienia finansowego.
Inny przykład? W wyniku wypadku doznałeś poważnych obrażeń. Cierpisz fizycznie i psychicznie. Masz problemy ze snem. Nie możesz normalnie funkcjonować. Oprócz odszkodowania za koszty leczenia, możesz żądać zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Podstawa prawna
Gdzie to wszystko jest zapisane? Głównym przepisem jest art. 448 Kodeksu cywilnego. Mówi on, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać osobie, której dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Niezależnie od tego, można dochodzić innych roszczeń, np. usunięcia skutków naruszenia.
Art. 445 Kodeksu cywilnego również jest ważny. Dotyczy on uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Mówi, że sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Warto pamiętać o art. 24 Kodeksu cywilnego. Określa on, co można zrobić w przypadku zagrożenia lub naruszenia dobra osobistego. Daje podstawę do żądania zaniechania działania naruszającego dobro osobiste, usunięcia skutków naruszenia oraz zapłaty zadośćuczynienia lub odszkodowania.
Jak dochodzić zadośćuczynienia?
Pierwszy krok? Spróbuj polubownie. Porozmawiaj z osobą, która wyrządziła krzywdę. Wyślij pismo z wezwaniem do zapłaty. Może uda się uniknąć procesu sądowego.
Jeśli polubowne rozwiązanie nie jest możliwe, trzeba wnieść pozew do sądu. W pozwie trzeba opisać, co się stało. Jakie dobra osobiste zostały naruszone. Jakie cierpienie to spowodowało. I jaką kwotę zadośćuczynienia uważasz za odpowiednią.
Proces sądowy może być długi i skomplikowany. Warto skorzystać z pomocy prawnika. Prawnik pomoże Ci przygotować pozew. Zbierać dowody. Reprezentować Cię w sądzie.
Jak ustala się wysokość zadośćuczynienia?
To trudne pytanie. Nie ma jednej prostej odpowiedzi. Sąd bierze pod uwagę wiele czynników. Ważny jest rodzaj i zakres naruszonego dobra osobistego. Intensywność cierpienia. Trwałość skutków naruszenia. Wiek poszkodowanego. Jego sytuacja życiowa.
Sąd patrzy na przykład na to, jak bardzo naruszenie dobra osobistego wpłynęło na życie poszkodowanego. Czy stracił pracę? Czy ma problemy w relacjach z innymi ludźmi? Czy musi korzystać z pomocy psychologa lub psychiatry?
Ważny jest także stopień winy sprawcy. Czy działał umyślnie? Czy był lekkomyślny? Czy żałuje tego, co zrobił?
Orzecznictwo sądowe jest bardzo istotne. Sędziowie analizują podobne sprawy. Sprawdzają, jakie kwoty zadośćuczynienia były przyznawane w przeszłości. Starają się, aby wyrok był sprawiedliwy i proporcjonalny do doznanej krzywdy. Nie można zapomnieć o tym, że zadośćuczynienie nie ma być źródłem wzbogacenia, ale kompensatą za doznane cierpienie.
Przykłady z życia
Wyobraź sobie, że gazeta opublikowała artykuł o Tobie. Artykuł zawiera nieprawdziwe informacje. Informacje te szkodzą Twojej reputacji. Tracisz klientów. Możesz domagać się zadośćuczynienia od wydawcy gazety.
Inny przykład. Lekarz popełnił błąd w sztuce lekarskiej. Błąd ten spowodował trwały uszczerbek na Twoim zdrowiu. Cierpisz. Nie możesz normalnie funkcjonować. Możesz domagać się zadośćuczynienia od lekarza i szpitala.
Jeszcze jeden przykład. Jesteś ofiarą przemocy domowej. Doznajesz obrażeń fizycznych i psychicznych. Możesz domagać się zadośćuczynienia od sprawcy przemocy.
Przedawnienie roszczeń
Pamiętaj, że roszczenia o zadośćuczynienie się przedawniają. Oznacza to, że po pewnym czasie nie będziesz mógł dochodzić swoich praw przed sądem. Terminy przedawnienia zależą od rodzaju roszczenia. Warto sprawdzić, ile czasu masz na wniesienie pozwu.
Zasadniczo, roszczenia wynikające z czynu niedozwolonego (np. spowodowanie wypadku) przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Nie może to być jednak termin dłuższy niż 10 lat od dnia zdarzenia wywołującego szkodę.
Roszczenia związane z naruszeniem dóbr osobistych przedawniają się na zasadach ogólnych, co oznacza, że termin przedawnienia wynosi 6 lat. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli od dnia, w którym poszkodowany mógł po raz pierwszy skutecznie żądać zaspokojenia roszczenia.
Podsumowanie
Zadośćuczynienie finansowe to ważny instrument prawny. Pozwala on na rekompensatę krzywdy. Krzywdy spowodowanej naruszeniem dóbr osobistych. Uszkodzeniem ciała. Rozstrojem zdrowia. Pamiętaj o swoich prawach. Nie bój się ich dochodzić.
Zawsze warto skonsultować się z prawnikiem. On pomoże Ci ocenić Twoją sytuację. Doradzi, jakie kroki podjąć. I będzie Cię reprezentował w sądzie.
