Witajcie, przyszli biolodzy! Gotowi na moduł 13? Super! Przejdźmy przez niego razem, krok po kroku.
13.1: Wprowadzenie do Ekologii
Ekologia to badanie interakcji. Dotyczą one organizmów żywych. I ich środowiska. To bardzo szeroka dziedzina.
Ekosystem
Ekosystem to kluczowe pojęcie. To zbiór organizmów. I ich nieożywionego otoczenia. Działają razem jako całość.
Składniki ekosystemu dzielimy na biotyczne. I abiotyczne. Biotyczne to żywe organizmy. Abiotyczne to czynniki nieożywione. Na przykład światło, woda i temperatura.
Poziomy organizacji ekologicznej
Istnieją różne poziomy. Zacznijmy od jednostki. Potem populacja. Dalej biocenoza. Na końcu ekosystem.
Jednostka to pojedynczy organizm. Populacja to grupa osobników tego samego gatunku. Mieszkają na danym obszarze.
Biocenoza to zbiór wszystkich populacji. Żyjących na danym obszarze. Ekosystem obejmuje biocenozę. Oraz jej środowisko abiotyczne.
13.2: Czynniki Abiotyczne
Czynniki abiotyczne wpływają na organizmy. Decydują o ich rozmieszczeniu. I ich przetrwaniu.
Światło słoneczne
Światło słoneczne jest niezbędne. Szczególnie dla roślin. Umożliwia fotosyntezę. To proces wytwarzania pokarmu.
Intensywność światła ma znaczenie. Długość dnia też. Wpływa to na zachowania zwierząt. I cykle życiowe roślin.
Temperatura
Temperatura wpływa na metabolizm. I aktywność enzymów. Każdy organizm ma zakres temperatur. W którym może funkcjonować.
Zbyt wysoka lub niska temperatura. Może być śmiertelna. Dlatego organizmy przystosowują się. Do panujących warunków.
Woda
Woda jest niezbędna do życia. Stanowi główny składnik komórek. Uczestniczy w wielu procesach. Na przykład w transporcie substancji.
Dostępność wody. Jest kluczowa dla roślin. I zwierząt. Niedobór wody prowadzi do suszy. I odwodnienia.
Gleba i składniki odżywcze
Gleba to podłoże dla roślin. Zawiera składniki odżywcze. Niezbędne do ich wzrostu.
Składniki odżywcze, takie jak azot. I fosfor, są limitujące. Oznacza to, że ich brak. Ogranicza wzrost roślin.
13.3: Czynniki Biotyczne
Czynniki biotyczne to interakcje. Między organizmami żywymi. Wpływają na ich populacje. I biocenozy.
Konkurencja
Konkurencja to rywalizacja. O zasoby, takie jak pokarm. Lub przestrzeń. Może być wewnątrzgatunkowa. Lub międzygatunkowa.
Konkurencja wewnątrzgatunkowa. To rywalizacja osobników tego samego gatunku. Konkurencja międzygatunkowa. To rywalizacja różnych gatunków.
Drapieżnictwo
Drapieżnictwo to interakcja. W której jeden organizm (drapieżnik). Poluje na inny (ofiara). I go zjada.
Drapieżnictwo wpływa na populacje. Zarówno drapieżnika. Jak i ofiary. Drapieżniki kontrolują liczebność ofiar.
Symbioza
Symbioza to bliskie współżycie. Dwóch lub więcej gatunków. Może być korzystna. Obojętna. Lub szkodliwa.
Mutualizm to symbioza korzystna dla obu stron. Komensalizm to korzystna dla jednej strony. A obojętna dla drugiej. Pasożytnictwo to korzystna dla jednej strony. A szkodliwa dla drugiej.
13.4: Sukcesja Ekologiczna
Sukcesja ekologiczna to proces zmian. W strukturze biocenozy. Zachodzący w czasie.
Sukcesja pierwotna
Sukcesja pierwotna zachodzi na obszarach. Które wcześniej nie były zamieszkałe. Na przykład na skałach wulkanicznych.
Pionierskie gatunki. Takie jak porosty. Przygotowują grunt. Dla innych roślin. I zwierząt.
Sukcesja wtórna
Sukcesja wtórna zachodzi na obszarach. Które były wcześniej zamieszkałe. Ale uległy zaburzeniu. Na przykład po pożarze lasu.
Proces jest szybszy. Niż w przypadku sukcesji pierwotnej. Ponieważ gleba jest już obecna.
13.5: Biomy
Biomy to duże obszary. Charakteryzujące się podobnym klimatem. Roślinnością. I fauną.
Las deszczowy równikowy
Las deszczowy równikowy to najbogatszy biom. W gatunki. Charakteryzuje się wysoką temperaturą. I dużą wilgotnością.
Sawanna
Sawanna to trawiasty biom. Z rozproszonymi drzewami. Występują pory suche. I deszczowe.
Pustynia
Pustynia to biom suchy. Z małą ilością opadów. Roślinność jest skąpa. Przystosowana do braku wody.
Las liściasty strefy umiarkowanej
Las liściasty strefy umiarkowanej. Charakteryzuje się wyraźnymi porami roku. Drzewa zrzucają liście na zimę.
Tajga (Las borealny)
Tajga to rozległy las iglasty. Występujący na półkuli północnej. Charakteryzuje się chłodnym klimatem.
Tundra
Tundra to biom bezdrzewny. Z wieczną zmarzliną. Występują krótkie lata. I długie zimy.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez moduł 13.
Pamiętaj o kluczowych pojęciach. Takich jak ekosystem. Czynniki abiotyczne i biotyczne. Sukcesja ekologiczna. I biomy.
Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Ciebie!
