Europejski System Walutowy (ESW) to umowa między krajami europejskimi. Powstała w 1979 roku. Jej celem było ustabilizowanie kursów walut. Chodziło o ułatwienie handlu i integracji gospodarczej.
Czym był Europejski System Walutowy?
ESW był systemem kursów walutowych. Oznaczało to, że waluty krajów członkowskich miały powiązane wartości. Nie były one jednak sztywno ustalone. Mogły się wahać w określonym zakresie. Ten zakres wahań nazywano mechanizmem kursów walutowych (ERM).
ERM to centralny element ESW. Każda waluta miała centralny kurs w stosunku do ECU (European Currency Unit). ECU była koszykiem walut krajów członkowskich. Kursy walut mogły się wahać wokół kursu centralnego. Dopuszczalne wahania wynosiły zazwyczaj ±2,25%. Niektóre kraje mogły mieć szerszy zakres.
Cele Europejskiego Systemu Walutowego
Głównym celem ESW było ustabilizowanie kursów walutowych. Uważano, że stabilne kursy walutowe sprzyjają handlowi. Ułatwiają też planowanie inwestycji. Pomaga to w integracji gospodarczej. System miał także zmniejszyć inflację.
Chodziło również o zacieśnienie współpracy gospodarczej. ESW miał zmusić kraje członkowskie do prowadzenia podobnej polityki gospodarczej. Miało to pomóc w tworzeniu jednolitego rynku. W długim okresie miało prowadzić do unii walutowej.
Jak funkcjonował Europejski System Walutowy?
ESW opierał się na kilku kluczowych elementach. Były to: ECU, mechanizm kursów walutowych (ERM) oraz fundusze interwencyjne. Każdy z tych elementów odgrywał ważną rolę w utrzymaniu stabilności systemu.
ECU była jednostką rozrachunkową. Była używana do określania kursów centralnych. Służyła również jako rezerwa walutowa. ECU nie była fizyczną walutą. Była "wirtualna". Reprezentowała średnią ważoną walut krajów ESW.
Mechanizm kursów walutowych (ERM) był najważniejszym elementem. Określał dopuszczalne wahania kursów walut. Gdy kurs waluty zbliżał się do górnej lub dolnej granicy, bank centralny musiał interweniować. Interwencje miały na celu utrzymanie kursu w dopuszczalnym zakresie. Interwencje mogły polegać na kupnie lub sprzedaży waluty na rynku.
Fundusze interwencyjne pomagały krajom w obronie kursu walutowego. Jeżeli kraj miał problemy z utrzymaniem kursu, mógł otrzymać wsparcie finansowe. Fundusze pochodziły od krajów członkowskich. Miały one zapewnić stabilność systemu.
Przykładowe działanie ESW
Załóżmy, że Polska (hipotetycznie w ESW) ma kurs centralny złotego w stosunku do ECU. Dopuszczalne wahania to ±2,25%. Jeżeli kurs złotego zaczyna spadać i zbliża się do dolnej granicy, Narodowy Bank Polski (NBP) musi interweniować. NBP może kupować złote na rynku. Powoduje to wzrost popytu na złotego. W efekcie kurs złotego wraca do dopuszczalnego zakresu.
Jeżeli NBP nie ma wystarczających rezerw walutowych, może poprosić o pomoc inne kraje członkowskie. Może uzyskać pożyczkę w ECU. Dzięki temu może kupować złote i utrzymać kurs w stabilnym zakresie.
Kryzysy w Europejskim Systemie Walutowym
ESW nie był pozbawiony wad. Przechodził przez kryzysy. Największy kryzys miał miejsce w 1992 roku. Był spowodowany atakami spekulacyjnymi na niektóre waluty. W wyniku kryzysu Wielka Brytania i Włochy wycofały się z ERM. Kryzys pokazał, że utrzymanie sztywnych kursów walutowych jest trudne. Szczególnie w warunkach swobodnego przepływu kapitału.
Kryzys z 1992 roku doprowadził do reform ESW. Zwiększono zakres wahań kursów walut. To zwiększyło elastyczność systemu. Jednak długoterminowym celem pozostała unia walutowa. W 1999 roku powstała strefa euro. Zastąpiła ona ESW. Kraje, które przystąpiły do strefy euro, zrezygnowały z własnych walut. Zaczęły używać euro.
Wpływ ESW na integrację europejską
Europejski System Walutowy miał duży wpływ na integrację europejską. Ustabilizowanie kursów walutowych przyczyniło się do rozwoju handlu. Ułatwiło to przepływ kapitału. Pomogło to w tworzeniu jednolitego rynku. ESW był ważnym krokiem w kierunku unii walutowej. Utorował drogę dla powstania strefy euro.
ESW pokazał, że współpraca walutowa jest możliwa. Wymaga jednak od krajów członkowskich prowadzenia odpowiedzialnej polityki gospodarczej. Pokazał także, że utrzymanie sztywnych kursów walutowych jest trudne. Wymaga silnej koordynacji polityki gospodarczej i interwencji banków centralnych.
Dziedzictwo ESW jest widoczne do dziś. Strefa euro jest kontynuacją idei integracji walutowej. Ma na celu zapewnienie stabilności gospodarczej. Ma również na celu pogłębienie integracji europejskiej.
