Hej! Przygotowujesz się do egzaminu z ekspansji kolonialnej w XIX wieku? Super! Pomogę Ci to wszystko usystematyzować.
Czym Była Ekspansja Kolonialna?
Najpierw, zrozummy, o co w tym wszystkim chodziło. Ekspansja kolonialna to proces, w którym silne państwa podbijają i kontrolują inne terytoria, zwane koloniami.
W XIX wieku to Europa grała pierwsze skrzypce. Państwa europejskie dążyły do powiększenia swoich wpływów na całym świecie.
Przyczyny Kolonializmu
Dlaczego to robili? Powodów było kilka:
Ekonomiczne: Szukali surowców (np. bawełny, rud metali) i nowych rynków zbytu.
Polityczne: Kolonie zwiększały prestiż i potęgę państwa.
Społeczne: Panowało przekonanie o wyższości kultury europejskiej (tzw. eurocentryzm) i potrzebie "cywilizowania" innych ludów.
Strategiczne: Kontrola ważnych punktów na mapie, np. kanałów i cieśnin.
Główne Mocarstwa Kolonialne
Kto rozdawał karty? Kilka państw miało najwięcej do powiedzenia.
Wielka Brytania: Największe imperium kolonialne, posiadała m.in. Indie, Afrykę Południową i Australię.
Francja: Ekspandowała głównie w Afryce Północnej i Indochinach (Wietnam, Laos, Kambodża).
Belgia: Znana z okrutnego panowania w Kongu Belgijskim.
Niemcy: Dołączyły do wyścigu kolonialnego później, zdobywając terytoria w Afryce (np. Namibia, Tanzania).
Włochy: Próbowały zdobyć Etiopię, ale bez powodzenia (przynajmniej początkowo).
Rosja: Ekspandowała głównie w Azji Centralnej.
Obszary Kolonizowane
Gdzie konkretnie się to działo? Prawie wszędzie!
Afryka: Niemal cały kontynent został podzielony między europejskie mocarstwa. Proces ten nazywamy "Wyścigiem o Afrykę".
Azja: Indie pod kontrolą Brytyjczyków, Indochiny pod kontrolą Francuzów, Indonezja pod kontrolą Holendrów.
Oceania: Australia i Nowa Zelandia skolonizowane przez Wielką Brytanię.
Skutki Kolonializmu
Kolonializm miał ogromne konsekwencje, zarówno dla kolonizatorów, jak i skolonizowanych.
Dla kolonizatorów: Wzrost gospodarczy, prestiż międzynarodowy, dostęp do tanich surowców.
Dla skolonizowanych: Eksploatacja, utrata niepodległości, narzucanie obcej kultury, zmiany społeczne i gospodarcze (często negatywne).
Pozytywne skutki (rzadziej): Rozwój infrastruktury (np. budowa dróg i kolei), wprowadzenie nowoczesnej medycyny i edukacji (choć często ograniczonej).
Opór wobec Kolonializmu
Mieszkańcy kolonizowanych terytoriów nie poddawali się bez walki. Organizowali powstania i ruchy niepodległościowe.
Przykłady: Powstanie Sipajów w Indiach, wojny z Zulusami w Afryce Południowej.
Konferencja Berlińska (1884-1885)
Ważne wydarzenie! Na tej konferencji mocarstwa europejskie ustaliły zasady podziału Afryki. To umocniło kolonializm i doprowadziło do jeszcze większego ucisku.
Podsumowanie
Ekspansja kolonialna w XIX wieku to złożony proces, który zmienił oblicze świata.
Zapamiętaj kluczowe pojęcia: Ekspansja kolonialna, kolonie, eurocentryzm, Wyścig o Afrykę.
Pamiętaj o głównych mocarstwach: Wielka Brytania, Francja, Belgia, Niemcy, Rosja.
Zrozum przyczyny i skutki kolonializmu: Ekonomiczne, polityczne, społeczne.
Nie zapomnij o oporze: Powstania i ruchy niepodległościowe.
Dasz radę! Powodzenia na egzaminie!
