Cześć! Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego niektórzy ludzie reagują inaczej na bodźce, które dla ciebie są neutralne? Być może słyszałeś o integracji sensorycznej i zaburzeniach integracji sensorycznej (Dziecko Z Zaburzeniem Integracji Sensorycznej). Postaram się wyjaśnić ten temat w prosty sposób.
Czym jest Integracja Sensoryczna?
Wyobraź sobie, że twój mózg to dyrygent orkiestry. Orkiestra to wszystkie twoje zmysły: wzrok, słuch, dotyk, smak, węch, układ przedsionkowy (odpowiedzialny za równowagę) i propriocepcja (czyli czucie głębokie, świadomość położenia ciała w przestrzeni). Dyrygent (mózg) musi zsynchronizować pracę każdego instrumentu (zmysłu), aby powstała harmonijna melodia (odpowiednia reakcja na otoczenie).
Integracja sensoryczna to właśnie ten proces organizowania informacji, które docierają do nas przez zmysły. Mózg odbiera te informacje, przetwarza je i tworzy na ich podstawie odpowiednią reakcję. To dzięki integracji sensorycznej wiemy, jak zareagować na daną sytuację. Dzieje się to automatycznie i bez naszej świadomej kontroli. Myślisz o tym jak smakuje lód, nie zastanawiasz się, w jaki sposób Twój mózg to przetwarza.
Pomyśl o jeździe na rowerze. Musisz skoordynować wzrok (widzisz drogę), słuch (słyszysz otoczenie), dotyk (czujesz kierownicę), równowagę (utrzymujesz się w pionie) i propriocepcję (wiesz, jak ułożyć ciało). Wszystkie te informacje muszą być sprawnie przetworzone, abyś mógł bezpiecznie i płynnie jechać. To właśnie praca integracji sensorycznej w praktyce.
Zaburzenia Integracji Sensorycznej: Kiedy "Dyrygent" Się Myli
Zaburzenia Integracji Sensorycznej (ZIS), w skrócie SI (od ang. Sensory Integration), występują wtedy, gdy mózg ma trudności z przetwarzaniem informacji sensorycznych. To tak, jakby dyrygent nie potrafił zapanować nad orkiestrą, co prowadzi do chaosu i dysharmonii. Informacje sensoryczne są odbierane nieprawidłowo, co skutkuje nieadekwatnymi reakcjami.
Dziecko z zaburzeniem integracji sensorycznej może reagować zbyt silnie (nadwrażliwość) lub zbyt słabo (podwrażliwość) na bodźce, które dla większości osób są neutralne. Może to dotyczyć każdego ze zmysłów, a nawet kilku jednocześnie. Nie jest to kwestia braku inteligencji, lecz specyficznego sposobu, w jaki mózg przetwarza informacje.
Pamiętaj, że ZIS to spektrum. Oznacza to, że objawy i ich nasilenie mogą być bardzo różne u różnych osób. Niektórzy mogą mieć problemy tylko z jednym zmysłem, podczas gdy inni z wieloma.
Przykłady Zaburzeń Integracji Sensorycznej w Życiu Codziennym
Nadwrażliwość i Podwrażliwość Dotykowa
Dziecko nadwrażliwe dotykowo może unikać dotykania pewnych faktur, np. metek w ubraniach, piasku, plasteliny. Może odczuwać dyskomfort podczas mycia włosów lub obcinania paznokci. Może być bardzo wybredne w jedzeniu, odrzucając potrawy o określonej konsystencji.
Z kolei dziecko podwrażliwe dotykowo może szukać mocnych wrażeń dotykowych, np. ściskać przedmioty, uderzać się, gryźć. Może nie odczuwać bólu w normalny sposób, co stwarza ryzyko urazów. Może mieć trudności z oceną siły nacisku, np. pisząc zbyt mocno, łamiąc ołówki.
Nadwrażliwość i Podwrażliwość Słuchowa
Osoba nadwrażliwa słuchowo może bardzo źle znosić głośne dźwięki, np. hałas uliczny, alarm, suszarkę. Może reagować lękiem lub irytacją na dźwięki, które dla innych są ledwo słyszalne. Może preferować ciche, spokojne otoczenie.
Osoba podwrażliwa słuchowo może lubić głośną muzykę, mieć trudności z usłyszeniem cichych dźwięków, np. szeptu. Może nie reagować na wołanie lub potrzebować powtarzania poleceń.
Problemy z Układem Przedsionkowym (Równowaga)
Zaburzenia w funkcjonowaniu układu przedsionkowego mogą objawiać się trudnościami z utrzymaniem równowagi, koordynacją ruchową, a także lękiem przed ruchem (np. huśtaniem się, jazdą na rowerze). Dziecko może mieć chorobę lokomocyjną, unikać gier ruchowych, preferować siedzący tryb życia.
Z drugiej strony, może wystąpić potrzeba ciągłego ruchu, bujania się, kręcenia się w kółko. Dziecko może być niezdarne, potykać się, wpadać na przedmioty.
Problemy z Propriocepcją (Czucie Głębokim)
Zaburzenia propriocepcji mogą powodować trudności z oceną położenia ciała w przestrzeni, planowaniem ruchów, a także z regulacją siły. Dziecko może mieć trudności z pisaniem, zapinaniem guzików, zawiązywaniem sznurowadeł. Może być niezdarne, łamać przedmioty, uderzać w ściany.
Może też szukać mocnych wrażeń proprioceptywnych, np. ciasno się owijać, mocno ściskać, skakać, biegać.
Co Dalej? Diagnostyka i Terapia
Jeżeli zauważysz u siebie lub u kogoś bliskiego objawy wskazujące na zaburzenia integracji sensorycznej, warto skonsultować się ze specjalistą. Diagnozę stawia terapeuta integracji sensorycznej po przeprowadzeniu szczegółowej oceny.
Terapia integracji sensorycznej (SI) to forma terapii zajęciowej, która ma na celu poprawę przetwarzania sensorycznego przez mózg. Terapia odbywa się w specjalnie przygotowanej sali, wyposażonej w różnego rodzaju sprzęty, takie jak huśtawki, trampoliny, baseny z piłeczkami.
Podczas terapii terapeuta stymuluje różne zmysły dziecka, pomagając mu uczyć się reagować na bodźce w sposób bardziej adekwatny. Terapia SI jest zabawą, ale ma konkretne cele terapeutyczne. Poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia, mózg uczy się lepiej przetwarzać informacje sensoryczne, co przekłada się na poprawę funkcjonowania w życiu codziennym.
Pamiętaj, że zaburzenia integracji sensorycznej to nie wyrok. Dzięki odpowiedniej diagnozie i terapii, osoba z ZIS może nauczyć się radzić sobie z trudnościami i prowadzić normalne życie. Najważniejsze to zrozumieć, że to nie jest kwestia złego zachowania, lecz specyficznego sposobu funkcjonowania mózgu.
