Cześć! Słyszałeś kiedyś o zaburzeniach integracji sensorycznej? Może wydaje się to skomplikowane, ale postaram się wytłumaczyć to w prosty sposób. To zagadnienie dotyczy tego, jak nasz mózg przetwarza informacje odbierane przez zmysły.
Co to jest Integracja Sensoryczna?
Zacznijmy od podstaw. Integracja sensoryczna to proces, w którym nasz mózg organizuje informacje odbierane przez zmysły. Myśl o tym jak o takim centrum dowodzenia. To centrum odbiera sygnały z różnych źródeł i tworzy spójny obraz świata.
Nasze zmysły to nie tylko wzrok, słuch, smak, węch i dotyk. To również zmysł przedsionkowy, który odpowiada za równowagę i orientację w przestrzeni, oraz zmysł proprioceptywny, który informuje nas o położeniu naszego ciała i jego części względem siebie. Te dwa zmysły, często mniej oczywiste, są równie ważne.
Wyobraź sobie, że jesz jabłko. Widzisz jego czerwony kolor (wzrok), czujesz jego zapach (węch), smakujesz jego słodycz (smak), słyszysz chrupanie (słuch) i czujesz jego gładką skórkę (dotyk). Twój mózg łączy te wszystkie informacje, tworząc pełny obraz tego, czym jest jabłko. To właśnie integracja sensoryczna w akcji.
Czym są Zaburzenia Integracji Sensorycznej?
Teraz, gdy wiesz, czym jest integracja sensoryczna, łatwiej zrozumieć zaburzenia integracji sensorycznej (SID). Mówiąc najprościej, to sytuacja, w której mózg ma trudności z przetwarzaniem informacji sensorycznych. To tak, jakby w centrum dowodzenia panował chaos.
Osoby z SID mogą reagować na bodźce w sposób nietypowy. Mogą być nadwrażliwe na niektóre bodźce, czyli odczuwać je jako zbyt intensywne. Z drugiej strony, mogą być niedowrażliwe, czyli potrzebować bardzo silnych bodźców, aby je w ogóle zauważyć. To duża różnica w odbiorze świata.
Na przykład, osobie nadwrażliwej na dźwięki może przeszkadzać szum lodówki lub dzwonek telefonu, podczas gdy inni tego nawet nie zauważą. Osoba niedowrażliwa na dotyk może nie odczuwać bólu, gdy się uderzy, lub ciągle szukać mocnych bodźców dotykowych, np. poprzez mocne przytulanie.
Rodzaje Zaburzeń Integracji Sensorycznej
SID może przybierać różne formy. Wyróżniamy kilka głównych typów:
Modulacja Sensoryczna
Modulacja sensoryczna to zdolność do regulowania reakcji na bodźce. Zaburzenia w tej sferze oznaczają trudności z utrzymaniem optymalnego poziomu pobudzenia. Osoby z problemami z modulacją mogą być zbyt pobudzone lub zbyt wycofane.
Dziecko z nadwrażliwością na ruch może unikać huśtawek i karuzel, ponieważ powodują one u niego zawroty głowy i nudności. Z kolei dziecko z niedowrażliwością na ruch może ciągle biegać i skakać, poszukując intensywnych doznań.
Dyskryminacja Sensoryczna
Dyskryminacja sensoryczna to zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców. Zaburzenia w tej sferze utrudniają odróżnianie np. różnych smaków, kształtów czy dźwięków. Mogą powodować problemy z nauką czytania i pisania, rozpoznawaniem przedmiotów po dotyku, czy też z oceną odległości.
Uczeń z trudnościami w dyskryminacji dotykowej może mieć problem z rozpoznawaniem literek pisanych palcem na plecach lub z zawiązywaniem butów. Osoba z problemami z dyskryminacją wzrokową może mylić litery 'b' i 'd' lub mieć trudności z odczytywaniem mapy.
Planowanie Ruchowe (Praksja)
Planowanie ruchowe, czyli praksja, to zdolność do planowania i wykonywania nowych ruchów. Zaburzenia w tej sferze utrudniają uczenie się nowych umiejętności ruchowych, takich jak jazda na rowerze, gra w piłkę czy taniec. Mogą również wpływać na koordynację ruchową i równowagę.
Nastolatek z trudnościami w planowaniu ruchowym może mieć problem z nauką jazdy na deskorolce lub z grą na instrumencie muzycznym. Może też być niezgrabny i często potykać się lub wpadać na przedmioty.
Jak się Objawiają Zaburzenia Integracji Sensorycznej?
Objawy SID mogą być bardzo różnorodne i zależą od rodzaju zaburzeń oraz od wieku i osobowości danej osoby. Niektóre typowe objawy to:
- Nadwrażliwość na dźwięki, światło, dotyk, zapachy lub smaki.
- Niedowrażliwość na bodźce, np. potrzeba ciągłego ruchu lub mocnych bodźców dotykowych.
- Trudności z koncentracją i uwagą.
- Impulsywność i nadmierna aktywność.
- Trudności z koordynacją ruchową i równowagą.
- Problemy z nauką i zachowaniem.
- Unikanie pewnych aktywności lub sytuacji.
- Lęk i niepokój.
Warto pamiętać, że pojedynczy objaw nie musi oznaczać SID. Jednak jeśli zauważysz kilka z tych objawów u siebie lub u kogoś bliskiego, warto skonsultować się z specjalistą.
Kto Może Pomóc?
Jeśli podejrzewasz u siebie lub u kogoś zaburzenia integracji sensorycznej, warto zwrócić się do specjalisty. Terapeuta integracji sensorycznej to osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w diagnozowaniu i terapii SID. Lekarz pediatra lub neurolog może pomóc w skierowaniu do odpowiedniego specjalisty.
Terapia integracji sensorycznej polega na dostarczaniu kontrolowanych bodźców sensorycznych w bezpiecznym i stymulującym środowisku. Celem terapii jest poprawa zdolności mózgu do przetwarzania informacji sensorycznych i poprawa funkcjonowania w życiu codziennym. Terapia często ma formę zabawy i dostosowana jest do indywidualnych potrzeb dziecka.
Pamiętaj, że SID to nie wyrok. Dzięki odpowiedniej terapii i wsparciu można znacząco poprawić jakość życia osób z zaburzeniami integracji sensorycznej. Ważne jest, aby zrozumieć i zaakceptować swoje potrzeby sensoryczne oraz nauczyć się radzić sobie z trudnościami.
