Witajcie czwartoklasiści! Dzisiaj porozmawiamy o działaniach pisemnych. To bardzo ważna umiejętność. Pomoże wam w rozwiązywaniu trudniejszych zadań matematycznych.
Dodawanie pisemne
Zacznijmy od dodawania pisemnego. Dodawanie to łączenie liczb. Ustawiamy liczby jedna pod drugą. Ważne jest, aby jedności były pod jednościami, dziesiątki pod dziesiątkami i tak dalej.
Przykład: 23 + 45. Zapisujemy:
23
+ 45
-----
Zaczynamy od prawej strony. Dodajemy 3 + 5 = 8. Zapisujemy 8 pod kreską. Następnie dodajemy 2 + 4 = 6. Zapisujemy 6 obok 8. Wynik to 68.
A co jeśli suma w kolumnie jest większa niż 9? Wtedy musimy dodać do następnej kolumny. To nazywamy przenoszeniem.
Przykład: 37 + 25.
37
+ 25
-----
7 + 5 = 12. Zapisujemy 2 pod kreską. 1 przenosimy do następnej kolumny. Dodajemy 1 + 3 + 2 = 6. Zapisujemy 6 obok 2. Wynik to 62.
Odejmowanie pisemne
Teraz porozmawiamy o odejmowaniu pisemnym. Odejmowanie to zabieranie od liczby. Podobnie jak przy dodawaniu, ustawiamy liczby jedna pod drugą. Pamiętamy o odpowiednim ustawieniu cyfr.
Przykład: 58 - 23. Zapisujemy:
58
- 23
-----
Zaczynamy od prawej strony. Odejmujemy 8 - 3 = 5. Zapisujemy 5 pod kreską. Następnie odejmujemy 5 - 2 = 3. Zapisujemy 3 obok 5. Wynik to 35.
Co jeśli cyfra, od której odejmujemy, jest mniejsza od cyfry, którą odejmujemy? Wtedy musimy pożyczyć od następnej kolumny.
Przykład: 42 - 17.
42
- 17
-----
2 - 7 nie możemy odjąć. Pożyczamy 1 od 4. 4 zamienia się w 3, a 2 zamienia się w 12. Teraz odejmujemy 12 - 7 = 5. Zapisujemy 5 pod kreską. Następnie odejmujemy 3 - 1 = 2. Zapisujemy 2 obok 5. Wynik to 25.
Mnożenie pisemne
Przejdźmy do mnożenia pisemnego. Mnożenie to powtarzanie dodawania. Zacznijmy od mnożenia przez liczbę jednocyfrową.
Przykład: 23 x 3. Zapisujemy:
23
x 3
-----
Mnożymy 3 x 3 = 9. Zapisujemy 9 pod kreską. Następnie mnożymy 3 x 2 = 6. Zapisujemy 6 obok 9. Wynik to 69.
A co jeśli wynik mnożenia jest większy niż 9? Wtedy musimy przenieść do następnej kolumny.
Przykład: 47 x 5.
47
x 5
-----
Mnożymy 5 x 7 = 35. Zapisujemy 5 pod kreską. 3 przenosimy do następnej kolumny. Mnożymy 5 x 4 = 20. Dodajemy przeniesione 3: 20 + 3 = 23. Zapisujemy 23 obok 5. Wynik to 235.
Mnożenie przez liczbę dwucyfrową
Mnożenie przez liczbę dwucyfrową wymaga więcej kroków.
Przykład: 24 x 12. Zapisujemy:
24
x 12
-----
Najpierw mnożymy 24 x 2 = 48. Zapisujemy 48 pod kreską. Następnie mnożymy 24 x 1 (pamiętamy, że to tak naprawdę 10). Wynik zapisujemy pod 48, przesunięty o jedno miejsce w lewo (czyli dopisujemy 0). Zatem 24 x 10 = 240.
Zapisujemy:
24
x 12
-----
48
+240
-----
Teraz dodajemy 48 + 240 = 288. Wynik to 288.
Dzielenie pisemne
Na koniec porozmawiamy o dzieleniu pisemnym. Dzielenie to rozdzielanie na równe części.
Przykład: 64 : 2. Zapisujemy:
64 : 2 =
Zaczynamy od pierwszej cyfry. Dzielimy 6 : 2 = 3. Zapisujemy 3 nad 6. Następnie mnożymy 3 x 2 = 6. Zapisujemy 6 pod 6 i odejmujemy. 6 - 6 = 0.
Teraz przepisujemy następną cyfrę (4). Dzielimy 4 : 2 = 2. Zapisujemy 2 obok 3. Mnożymy 2 x 2 = 4. Zapisujemy 4 pod 4 i odejmujemy. 4 - 4 = 0.
Wynik to 32. Czyli 64 : 2 = 32.
Ćwiczcie regularnie! Pamiętajcie, że praktyka czyni mistrza. Powodzenia na sprawdzianie!
