Zaczynamy omawianie Dziadów Części III Adama Mickiewicza. Skupimy się na planie wydarzeń. Pomoże to zrozumieć strukturę dramatu.
Akt I: Scena Więzienna
Akcja rozpoczyna się w celi klasztoru bazylianów. To przerobione więzienie. Mamy tu grupę więźniów politycznych. Są to polscy patrioci. Zostali uwięzieni przez Rosjan.
Więźniowie rozmawiają o swojej sytuacji. Wspominają represje. Dyskutują o aresztowaniach i zsyłkach. Wśród nich jest Jan Sobolewski. Opowiada on o okrutnym traktowaniu więźniów. Mówi o Jacku, który umarł na torturach.
Pojawia się Konrad. Jest on poetą i przywódcą. Wygłasza monolog. Wyraża w nim swój bunt przeciwko Bogu. Jego postawa jest pełna pychy i cierpienia. Uważa, że może zbawić naród.
Odbywa się scena improwizacji Konrada. W ekstazie tworzy wiersze. Jego słowa są pełne żalu i gniewu. Wkrótce jednak opuszcza go natchnienie. Potem bluźni przeciwko Bogu. Jego bluźnierstwo zostaje przerwane. Dzieje się to za pomocą egzorcyzmów. Wykonują je ksiądz Piotr i anioły.
Akt II: Scena Widzenia Księdza Piotra
Ksiądz Piotr ma wizję. Widzi przyszłość Polski. Widzi cierpienia narodu. Widzi także przyszłego wybawiciela. Jest nim tajemniczy Mąż. Ma on przynieść wolność i sprawiedliwość. Wizja księdza Piotra jest pełna symboliki. Jest ważnym elementem mesjanistycznej ideologii dramatu.
Akt III: Salon Warszawski
Akcja przenosi się do Warszawy. Odwiedzamy salon. Spotyka się tu polska arystokracja. Rozmawiają o polityce. Dzielą się na dwie grupy. Jedna jest patriotyczna. Druga prorosyjska. Rozmowy ukazują podziały w społeczeństwie. Krytykują bierność i egoizm elit.
Odbywa się dyskusja na temat poezji. Patriotyczni Polacy cenią utwory zagrzewające do walki. Pro rosyjscy krytykują ją za przesadny patos. Pojawia się postać Doktora. To szpieg carski. Słucha rozmów i donosi na patriotów.
Scena balu u Senatora. Ukazuje demoralizację i zepsucie elit. Senator to rosyjski urzędnik. Organizuje bal dla polskiej arystokracji. Chce ich przekupić i zyskać ich lojalność. Podczas balu dochodzi do tragicznych wydarzeń. Młoda kobieta, pani Rollison, próbuje interweniować w sprawie syna. Jest on więziony. Senator ignoruje jej prośby. Syn umiera w więzieniu.
Akt IV: Scena Widzenia Ewy
Młoda dziewczyna, Ewa, ma wizję. Widzi Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus. To symbol nadziei i niewinności. Jej widzenie jest przerwane. Pojawia się diabeł. Chce ją zwieść.
Akt V: Cmentarz - Dziady
Akcja wraca na Litwę. Odbywa się obrzęd Dziadów. Przewodzi mu Guślarz. Wzywa duchy zmarłych. Pojawiają się duchy lekkie, średnie i ciężkie. Każdy z nich opowiada o swoim losie. Proszą o pomoc i modlitwę.
Pojawia się tajemniczy duch. Jest niemy i zamknięty w sobie. Nazywa się Upior. Ma ranę na piersi. Symbolizuje cierpienie narodu. Na piersi ma imię Kocham. W końcu pojawia się Konrad. Jest wyczerpany i przygnębiony. Upior podąża za nim. Jest to aluzja do romantycznej miłości i cierpienia.
Akcja kończy się niejednoznacznie. Nie wiemy, co stanie się z Konradem. Nie wiemy, czy Polska odzyska wolność. Dramat pozostawia wiele pytań bez odpowiedzi. Zachęca do refleksji nad losem narodu i rolą jednostki w historii.
Epilog
Epilog to dodatek do dramatu. Składa się z kilku fragmentów. Ukazuje dalsze losy bohaterów. Krytykuje postawę zaborców. Wyraża wiarę w odrodzenie Polski.
Mamy tu postać Węgierskiego. Jest on towarzyszem Konrada. Opisuje prześladowania Polaków. Mówi o zesłaniach na Sybir. Wyraża nadzieję na pomoc innych narodów.
Epilog kończy się apelem do Polaków. Wzywa ich do walki o wolność. Przypomina o ofiarach poniesionych w imię ojczyzny. Jest to wezwanie do jedności i patriotyzmu.
Podsumowując, Dziady Część III to dramat o cierpieniu, nadziei i walce o wolność. Mickiewicz stworzył dzieło pełne symboliki i emocji. Wywarło ono ogromny wpływ na polską kulturę i świadomość narodową.
