Często pojawiają się pytania o los majątku po śmierci bliskiej osoby. W szczególności, jak wygląda kwestia dyspozycji wkładem po śmierci i zachowku. To ważne zagadnienia, które warto zrozumieć.
Zacznijmy od początku. Co to w ogóle jest dyspozycja wkładem po śmierci? To nic innego jak upoważnienie osoby przez posiadacza rachunku bankowego, aby po jego śmierci ta osoba mogła wypłacić środki z tego rachunku. Jest to swego rodzaju ułatwienie w dostępie do pieniędzy.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci pozwala uniknąć długotrwałego postępowania spadkowego w zakresie dostępu do środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Oczywiście, wypłata środków w ramach tej dyspozycji nie zwalnia z obowiązku zgłoszenia spadku i ewentualnego zapłacenia podatku od spadków i darowizn.
Kto może skorzystać z dyspozycji wkładem po śmierci?
Osoba posiadająca rachunek bankowy może wskazać kilka osób, które będą uprawnione do wypłaty środków po jej śmierci. Najczęściej są to członkowie najbliższej rodziny: małżonek, dzieci, rodzice, dziadkowie, a nawet rodzeństwo. Istotne jest, aby wskazać te osoby w odpowiedniej dyspozycji w banku.
Ważne jest, aby pamiętać o limitach. Kwota, która może być wypłacona na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci jest ograniczona ustawowo. Aktualnie, suma wypłat dla wszystkich uprawnionych nie może przekroczyć dwudziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
Przykład: Jeśli przeciętne wynagrodzenie wynosi 6 000 zł, to maksymalna kwota wypłat z dyspozycji wkładem na wypadek śmierci wynosi 120 000 zł. Jeśli na rachunku jest więcej środków, to reszta wchodzi w skład masy spadkowej i podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych.
Zachowek – ochrona najbliższej rodziny
Teraz przejdźmy do drugiego ważnego pojęcia – zachowku. Zachowek to uprawnienie, które przysługuje najbliższej rodzinie spadkodawcy (zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom), w przypadku gdy zostali pominięci w testamencie lub otrzymali w spadku mniej, niż im się należy.
Celem zachowku jest ochrona interesów osób bliskich spadkodawcy, które w normalnej sytuacji dziedziczyłyby po nim ustawowo. Jeśli spadkodawca rozdysponował majątek w testamencie w taki sposób, że te osoby nic nie otrzymały, lub otrzymały mniej, niż wynosi ich udział ustawowy, mogą domagać się zapłaty zachowku od spadkobierców.
Wysokość zachowku zależy od tego, kto się o niego ubiega i jaki byłby jego udział w spadku, gdyby dziedziczenie odbywało się na zasadach ustawowych. Zasadniczo, uprawnionemu przysługuje połowa wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni, to zachowek wynosi dwie trzecie wartości tego udziału.
Dyspozycja wkładem po śmierci a zachowek – jak to się łączy?
Czy wypłata środków na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci ma wpływ na zachowek? Tak, może mieć. Wypłacone środki, choć nie wchodzą bezpośrednio do masy spadkowej, mogą być doliczone do wartości spadku przy obliczaniu zachowku. Oznacza to, że wartość tych środków może zwiększyć podstawę, od której oblicza się wysokość zachowku.
Przykład: Spadkodawca zapisał cały majątek w testamencie na rzecz osoby spoza rodziny. Jednocześnie upoważnił swoją córkę do wypłaty 100 000 zł z rachunku bankowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Córka, pominięta w testamencie, ma prawo do zachowku. Wartość wypłaconych 100 000 zł zostanie doliczona do wartości spadku przy obliczaniu podstawy zachowku.
Warto pamiętać, że zachowek jest roszczeniem pieniężnym. Osoba uprawniona do zachowku musi wystąpić z odpowiednim roszczeniem do spadkobierców testamentowych lub ustawowych. Spadkobiercy są zobowiązani do zapłaty zachowku w wysokości wynikającej z przepisów prawa.
Podsumowanie
Dyspozycja wkładem po śmierci to ułatwienie w dostępie do środków bankowych po śmierci posiadacza rachunku. Nie zwalnia ona jednak z obowiązku zgłoszenia spadku i może mieć wpływ na wysokość należnego zachowku. Z kolei zachowek to uprawnienie, które chroni interesy najbliższej rodziny spadkodawcy w przypadku pominięcia w testamencie lub otrzymania zbyt małego udziału w spadku.
Zarówno dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, jak i zachowek, to ważne aspekty prawa spadkowego, które warto znać i rozumieć. W przypadku wątpliwości zawsze warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym.
Pamiętajmy, że prawo spadkowe jest skomplikowane i często wymaga indywidualnej analizy każdego przypadku. Powyższe informacje mają charakter ogólny i nie stanowią porady prawnej.
