Hej Studenci! Przygotujmy się razem do dyktanda z "nie" z różnymi częściami mowy. Będzie dobrze! Pamiętajcie o skupieniu i powtórkach.
Rzeczowniki i "Nie"
Zacznijmy od rzeczowników. "Nie" piszemy z rzeczownikami łącznie.
Na przykład: niebezpieczeństwo, nieszczęście, niewiara.
Zapamiętajcie to! "Nie" + rzeczownik = pisownia łączna.
Wyjątki? Czasami mamy wyjątki, gdy "nie" tworzy zestawienie lub przeciwstawienie. Wtedy piszemy oddzielnie. Ale to rzadkie przypadki!
Przykłady Rzeczowników
Spójrzmy na kilka przykładów, żeby to utrwalić:
Niedowierzanie było widoczne na jego twarzy.
To była dla niej niewiadoma.
Walczymy z nierównościami społecznymi.
Pamiętajcie, większość rzeczowników z "nie" piszemy łącznie!
Przymiotniki i "Nie"
Teraz przymiotniki. Z przymiotnikami zasada jest podobna. Najczęściej piszemy "nie" łącznie.
Na przykład: niedobry, niedostępny, niebieski (choć ten przykład to bardziej wyjątek potwierdzający regułę, bo "nie" nie zmienia tu znaczenia).
Znowu, "nie" + przymiotnik = pisownia łączna.
Kiedy oddzielnie? Gdy chcemy wyraźnie coś zanegować, lub mamy przeciwstawienie. Na przykład: "On jest nie dobry, ale wspaniały!"
Przykłady Przymiotników
Kilka przykładów, żeby to lepiej zrozumieć:
To był niedopuszczalny błąd.
Ta książka jest nieinteresująca.
On jest nieśmiały z natury.
Pamiętajcie o kontekście zdania! On decyduje!
Przysłówki i "Nie"
Przejdźmy do przysłówków. Tutaj sprawa jest trochę bardziej skomplikowana.
Przysłówki odprzymiotnikowe (czyli utworzone od przymiotników) piszemy z "nie" łącznie.
Na przykład: niedobrze (od niedobry), niedostępnie (od niedostępny).
Ale! Inne przysłówki piszemy z "nie" oddzielnie. Na przykład: nie zawsze, nie dziś, nie tutaj.
Przykłady Przysłówków
Zobaczmy, jak to wygląda w praktyce:
On zachował się niedobrze.
Było tam niedostępnie tanio.
Nie zawsze się zgadzamy.
Nie teraz, później.
Warto zapamiętać typowe przysłówki, które piszemy oddzielnie!
Czasowniki i "Nie"
Teraz czasowniki. Tutaj zasada jest prosta: "nie" piszemy z czasownikami oddzielnie.
Na przykład: nie wiem, nie rozumiem, nie chcę.
"Nie" + czasownik = pisownia oddzielna.
Wyjątki? Jest jeden ważny wyjątek: czasowniki z partykułą "-bym", "-byś", "-by". Wtedy "nie" piszemy łącznie. Na przykład: niechciałbym, niezrobiłbyś.
Przykłady Czasowników
Kilka przykładów dla utrwalenia:
Nie rozumiem tego zadania.
Nie chcę iść do kina.
Nie wiem, co mam zrobić.
Nie napisałbym tego w ten sposób.
Pamiętajcie o "-bym", "-byś", "-by"!
Podsumowanie
Podsumujmy najważniejsze zasady:
- Rzeczowniki: "nie" łącznie (np. nieszczęście)
- Przymiotniki: "nie" łącznie (np. niedobry)
- Przysłówki odprzymiotnikowe: "nie" łącznie (np. niedobrze). Inne przysłówki - oddzielnie (np. nie zawsze).
- Czasowniki: "nie" oddzielnie (np. nie wiem), z wyjątkiem form z "-bym", "-byś", "-by" (np. niechciałbym).
Pamiętajcie o kontekście! Czasami kontekst zdania wpływa na pisownię.
Powodzenia na dyktandzie! Wierzę w Was!
