Dzisiaj zajmiemy się trudnościami ortograficznymi, które często pojawiają się w dyktandach w klasie 5. Skupimy się na pisowni słów z rz, ż, ch, h i ó.
Te litery potrafią sprawiać problemy, ponieważ ich wymowa bywa podobna, a zasady pisowni trzeba zapamiętać. Dlatego przygotuj się na powtórkę i kilka ćwiczeń!
Rz i Ż
Zacznijmy od rz i ż. Obie litery wymawiamy podobnie, jednak zapisujemy je w różnych słowach. Musimy poznać zasady, które pomogą nam podjąć decyzję, którą literę wybrać.
Kiedy piszemy rz? Przede wszystkim, rz piszemy wtedy, gdy wymienia się na r w innych formach danego słowa lub w słowach pokrewnych. Na przykład: morze, bo morski; wierzyć, bo wiara. Zapamiętajmy, że jeśli słyszymy rz, a wiemy, że w rodzinie wyrazów jest r, to piszemy właśnie rz.
Istnieje również kilka wyjątków i słów, w których zawsze piszemy rz, niezależnie od wymiany. Należą do nich między innymi: rzeka, rzecz, rzodkiewka, grzebień, brzeg. Tych słów musimy się po prostu nauczyć.
A kiedy piszemy ż? Ż piszemy, gdy wymienia się na g, z, s, dz lub h. Przykłady: książka, bo księga; niżej, bo niski; grożę, bo groza; pieniążek, bo pieniędzy. Zauważmy, że w tych słowach zamiast ż możemy usłyszeć inne dźwięki.
Podobnie jak w przypadku rz, mamy też słowa, w których ż piszemy zawsze. Do takich słów należą na przykład: żaba, żyrandol, żelazko, żuk, żyto. Te słowa również musimy zapamiętać.
Ch i H
Kolejna para to ch i h. Podobnie jak rz i ż, te litery również mogą sprawiać problemy. Wymowa w większości przypadków jest identyczna, więc musimy kierować się zasadami ortografii lub po prostu zapamiętać pisownię danego słowa.
Kiedy piszemy ch? Ch piszemy, gdy wymienia się na sz w innych formach danego słowa lub w słowach pokrewnych. Przykłady: mucha, bo muszka; cichy, bo cisza. Zatem, jeśli słyszymy ch i wiemy, że w rodzinie wyrazów pojawia się sz, to piszemy ch.
Podobnie jak wcześniej, mamy też słowa, w których ch piszemy zawsze. Do takich słów należą na przykład: chleb, chmura, choinka, chory, charakter. Te słowa trzeba zapamiętać.
A kiedy piszemy h? Niestety, nie ma prostej zasady, która pomogłaby nam zawsze poprawnie napisać h. Większość słów z h trzeba po prostu zapamiętać. Przykłady: hak, herbata, historia, hotel, hulajnoga. Często są to słowa pochodzenia obcego.
Pamiętajmy, że warto korzystać ze słownika ortograficznego, aby upewnić się, jak poprawnie zapisać dane słowo z ch lub h. To najlepszy sposób na uniknięcie błędów.
Ó i U
Ostatnia para liter, którą się dzisiaj zajmiemy, to ó i u. Ponownie, obie litery wymawiamy tak samo, więc pisownia wymaga zapamiętania pewnych zasad.
Kiedy piszemy ó? Ó piszemy wtedy, gdy wymienia się na a, e lub o w innych formach danego słowa lub w słowach pokrewnych. Przykłady: stół, bo stoły; wóz, bo wozy; góra, bo górka. Zauważmy, że ó często występuje na końcu wyrazów, które w liczbie mnogiej zmieniają się na o, a lub e.
Istnieją również słowa, w których zawsze piszemy ó. Do takich słów należą na przykład: ogórek, król, ołówek, wróbel, źródło. Te słowa również musimy zapamiętać.
A kiedy piszemy u? U piszemy najczęściej na początku wyrazów, na przykład: ulica, ucho, umysł, uczeń. U piszemy również po spółgłoskach b, p, f, w, z, t, d, g, ch, j, l, k, h, n, na przykład: but, pupa, fura, wujek, zebra. Istnieją oczywiście wyjątki od tej reguły.
Podobnie jak w przypadku ch i h, warto korzystać ze słownika ortograficznego, aby upewnić się, jak poprawnie zapisać dane słowo z ó lub u. Ćwiczenie czyni mistrza!
Podsumowanie
Zapamiętanie tych zasad wymaga czasu i ćwiczeń. Regularne pisanie dyktand, czytanie książek i korzystanie ze słownika ortograficznego to najlepsze sposoby na poprawę swojej ortografii. Nie zrażaj się błędami, każdy się ich uczy! Powodzenia!
