Witajcie, drodzy uczniowie klasy 3! Przygotowujemy się do dyktanda. Pamiętajcie, sukces tkwi w powtórkach i zrozumieniu zasad. Jestem tu, aby Wam pomóc.
Zasady ortograficzne – powtórka
Zacznijmy od podstaw. Przypomnimy sobie najważniejsze reguły pisowni. Skupimy się na tych, które najczęściej sprawiają Wam kłopoty.
Rz i Ż – kiedy co piszemy?
To jedno z najczęstszych pytań. Kiedy piszemy rz, a kiedy ż?
Rz piszemy, gdy:
- Wymienia się na r w innych formach tego słowa lub w słowach pokrewnych. Na przykład: morze, bo morski. Wierzę, bo wiara.
- W większości wyrazów po spółgłoskach: p, b, t, d, k, g, j, w. Na przykład: praca, brzoza, trzeba, drzwi, krzak, grzyb, jrzę, wrzos. Są wyjątki, ale o nich później.
- W zakończeniach: -arz, -erz, -mistrz. Na przykład: malarz, żołnierz, burmistrz.
Ż piszemy, gdy:
- Wymienia się na g, z, s, ź, dz, h w innych formach tego słowa lub w słowach pokrewnych. Na przykład: książka, bo księga. Ważny, bo waga. Niżej, bo nisko.
- Po literze l, n, r. Na przykład: lżej, mężny, rzżucać (choć to słowo rzadko używane).
Pamiętajcie o wyjątkach! Niestety, trzeba się ich nauczyć na pamięć. Na przykład, mimo że mamy spółgłoskę przed "ż" w słowie "pszenica", piszemy "rz".
Ó i U – jak odróżnić?
Kolejna trudność! Kiedy piszemy ó, a kiedy u?
Ó piszemy, gdy:
- Wymienia się na a, e, o w innych formach tego słowa lub w słowach pokrewnych. Na przykład: stół, bo stoły. Wóz, bo wozy. Góra, bo górka.
- W wyrazach zakończonych na -ów. Na przykład: domów, stołów, synów.
U piszemy, gdy:
- Na początku wyrazów: ulewa, ucho, usta.
- Po spółgłoskach w zakończeniach -un, -ura, -unek, -us. Na przykład: opiekun, kultura, rysunek, wirus.
I znowu – wyjątki! "Skóra" piszemy przez "ó", choć się nie wymienia w tak oczywisty sposób. Uczymy się ich na pamięć.
Ch i H – kiedy którego użyć?
Czy piszemy "ch" czy "h"?
H piszemy, gdy:
- Wymienia się na g, ż, z w innych formach tego słowa lub w słowach pokrewnych. Na przykład: wahać, bo waga. druh, bo drużyna.
- W wyrazach obcego pochodzenia (często). Trzeba je zapamiętać: hotel, historia, herbata.
Ch piszemy, gdy:
- Nie wymienia się na g, ż, z w innych formach tego słowa. Na przykład: chmura, chleb, cicho.
- Po literze s. Na przykład: schody, suchy, schemat.
Warto poćwiczyć na przykładach. Im więcej czytacie i piszecie, tym łatwiej zapamiętacie te zasady.
Wielka litera – pamiętajmy!
Kiedy piszemy wielką literą?
- Na początku zdania. To oczywiste, ale warto przypomnieć.
- Imiona i nazwiska. Jan, Maria, Kowalski.
- Nazwy miast, wsi, rzek, gór. Warszawa, Wisła, Tatry.
- Nazwy państw. Polska, Niemcy, Francja.
- Imiona zwierząt. Reksio, Mruczek.
Zwróćcie na to szczególną uwagę w dyktandzie!
Pisownia ą, ę, om, em, on, en
To kolejna ważna rzecz. Kiedy piszemy ą, ę, om, em, on, en?
Zapamiętajcie ogólną zasadę: na końcu wyrazów zwykle piszemy -ą i -ę. W środku wyrazów często mamy om, em, on, en.
Na przykład: idą, robię, pomidor, cement, konik, temperatura.
Zwróćcie uwagę na odmianę wyrazów. To pomoże Wam w wyborze właściwej formy.
Powtórka przed dyktandem
Teraz zróbmy szybką powtórkę! Przeczytajcie jeszcze raz te zasady. Poproście kogoś, żeby Wam podyktował kilka zdań. Sprawdźcie, czy pamiętacie wszystkie reguły.
Pamiętajcie o skupieniu podczas pisania dyktanda. Słuchajcie uważnie i starajcie się przypomnieć sobie wszystkie zasady. Nie spieszcie się. Dokładność jest ważniejsza niż szybkość.
Podsumowanie
Najważniejsze zasady, które trzeba zapamiętać:
- Rz wymienia się na r.
- Ż wymienia się na g, z, s, ź, dz, h.
- Ó wymienia się na a, e, o.
- Pamiętaj o wielkiej literze na początku zdania i w nazwach własnych.
- Ch wymienia się na h i odwrotnie.
Pamiętajcie o wyjątkach! Ćwiczcie regularnie, a na pewno poradzicie sobie świetnie.
Życzę Wam powodzenia na dyktandzie! Wierzę w Was!
