Witaj w świecie liter! Dziś zajmiemy się dyktandem dla klasy 2, a dokładnie literami, które lubią się zmieniać lub pozostają takie same. To proste, zobaczysz!
Litery Wymienne: Trochę jak aktorzy!
Wyobraź sobie aktorów. Czasem grają różne role, prawda?
Litery wymienne to takie aktorki i aktorzy wśród liter. Potrafią się zmienić w inne litery, ale tylko w pewnych sytuacjach!
Najpopularniejsze pary wymienne:
Ó i O: Góra i Górka
Pomyśl o górze. Wysoka, majestatyczna.
Teraz pomyśl o górce. Mniejsza, ale nadal podobna do góry, prawda?
Słowo "góra" ma ó. A "górka" ma o! Widzisz zmianę?
To dlatego, że ó wymienia się na o w wyrazach pokrewnych. Jak odnaleźć słowo pokrewne? Zadać pytanie: Co jest małe? Albo: Kto to robi?
Inne przykłady: wóz (wiozę), stół (stoły), mór (mory).
Wyobraź sobie wóz pełen jabłek. Teraz pomnóż go przez 10. Masz wozy. Ó zmieniło się w O!
Rz i R: Wierzę i Wiara
Wyobraź sobie kogoś, kto wierzy w bajki. Osoba pełna nadziei i ufności.
A teraz sama wiara. Coś, czego ta osoba potrzebuje.
"Wierzyć" ma rz. "Wiara" ma r!
Podobnie jak z ó i o, szukamy wyrazów pokrewnych. Jeżeli rz wymienia się na r w innym słowie z rodziny, wiemy, że piszemy przez rz.
Inne przykłady: morze (morski), dworzec (dworca).
Widzisz morze? Wyobraź sobie morski pejzaż, taki na obrazku.
Ż i G, Dz, H, Z, S: Książka i Księga
Ta litera ma wielu przyjaciół, na których może się wymieniać!
Pomyśl o swojej ulubionej książce.
A teraz o starej, grubej księdze, pełnej tajemniczych zapisków.
"Książka" ma ż, a "księga" ma g!
Inne przykłady: książę (księstwo), wąż (węże), drożyna (droga).
Wyobraź sobie węża wijącego się po ziemi. Teraz pomyśl o wielu wężach. Ż zmieniło się w E!
Litery Niewymienne: Strażnicy!
Litery niewymienne to takie, które zawsze trzymają się swoich zasad. Nie zmieniają się! Są jak strażnicy pilnujący, żeby słowo wyglądało tak samo.
Zapamiętaj: Nie szukamy tu żadnych zmian. To są litery, które kochają stałość!
Przykłady liter niewymiennych:
H: zawsze piszemy h w słowach takich jak: hak, hałas, herbata. Nie sprawdzamy, czy jest wymiana.
U: zawsze piszemy u w słowach takich jak: ul, ucho, upał. Nie ma słowa pokrewnego, w którym u by się zmieniło.
Rz po spółgłoskach: np. brzuch, grzyb, krzak. Pamiętaj, że po p, b, t, d, k, g, ch, j, w zawsze będzie rz.
Ż po l, ł, r, n: np. lżejszy, łże, drżeć, mżawka. Po tych literach zawsze piszemy ż. Takie proste!
Podsumowanie: Jak zapamiętać?
Wyobraź sobie ó jako króla. Czasem zdejmuje koronę i staje się zwykłym o, gdy spotyka swoją rodzinę (wyrazy pokrewne).
Rz to rycerz w zbroi. Czasem zdejmuje zbroję i staje się zwykłym r.
Litery niewymienne to strażnicy. Zawsze w pełnym rynsztunku, gotowi do obrony słowa!
Pamiętaj, najważniejsza jest praktyka! Im więcej będziesz ćwiczyć pisanie dyktand, tym łatwiej zapamiętasz, które litery się wymieniają, a które pozostają niezmienne.
Powodzenia!
