Hej! Gotowi na powtórkę z wiedzy o państwie? Świetnie! Przygotowałem dla Was ten krótki przewodnik, żeby wszystko sobie uporządkować i niczego nie pominąć.
Czym jest państwo?
Państwo to złożona struktura. Musi spełniać określone warunki, abyśmy mogli o nim mówić.
Podstawowe elementy państwa
Pomyśl o państwie jak o przepisie na ciasto. Brakuje jednego składnika i ciasto się nie uda. Tak samo jest z państwem – musi mieć wszystkie elementy.
Ludność. To absolutna podstawa. Bez ludzi nie ma mowy o państwie. Mówimy o obywatelach, ale też o wszystkich osobach przebywających na terytorium danego państwa, nawet tymczasowo.
Terytorium. Państwo musi mieć określone granice. To przestrzeń, w której obowiązuje jego władza. To nie tylko ląd, ale też wody terytorialne i przestrzeń powietrzna.
Władza. Państwo musi posiadać suwerenną władzę, czyli taką, która jest najwyższa i niezależna od innych. Ma monopol na stanowienie prawa i egzekwowanie go.
Ustrój polityczny
Ustrój polityczny to sposób organizacji władzy w państwie. Określa zasady jej sprawowania, relacje między organami państwowymi oraz prawa i obowiązki obywateli.
Formy ustroju politycznego
Mamy wiele możliwości! Każda ma swoje wady i zalety.
Demokracja. Władza należy do ludu. Obywatele mają wpływ na decyzje państwowe poprzez wybory i inne formy partycypacji.
Autorytaryzm. Władza skupiona w rękach jednej osoby lub grupy osób. Ograniczone prawa i wolności obywatelskie.
Totalitaryzm. Pełna kontrola państwa nad wszystkimi aspektami życia obywateli. Brak wolności i swobód obywatelskich.
Funkcje państwa
Funkcje państwa to obszary działalności, które państwo realizuje, aby zapewnić porządek, bezpieczeństwo i dobrobyt swoim obywatelom. Możemy je podzielić na kilka kategorii.
Funkcje wewnętrzne
Dotyczą tego, co dzieje się wewnątrz państwa.
Funkcja prawodawcza. Stanowienie prawa, czyli tworzenie przepisów, które obowiązują wszystkich obywateli.
Funkcja porządkowa. Zapewnianie bezpieczeństwa i porządku publicznego. To działania policji, straży pożarnej i innych służb.
Funkcja socjalna. Zaspokajanie potrzeb obywateli w zakresie zdrowia, edukacji, zabezpieczenia społecznego. To pomoc dla osób potrzebujących wsparcia.
Funkcja gospodarcza. Państwo wpływa na gospodarkę, np. poprzez regulacje, inwestycje, politykę podatkową.
Funkcje zewnętrzne
Dotyczą relacji z innymi państwami.
Funkcja obronna. Zapewnianie bezpieczeństwa państwa przed zagrożeniami zewnętrznymi. To rola wojska.
Funkcja dyplomatyczna. Reprezentowanie państwa na arenie międzynarodowej. To prowadzenie negocjacji, zawieranie umów międzynarodowych.
Funkcja kulturalna. Promowanie kultury i dziedzictwa narodowego za granicą.
Obywatelstwo
Obywatelstwo to prawny związek między osobą a państwem. Obywatel ma prawa i obowiązki wobec państwa, a państwo ma obowiązki wobec obywatela.
Nabycie obywatelstwa
Możemy stać się obywatelem na kilka sposobów.
Prawo krwi (ius sanguinis). Dziecko nabywa obywatelstwo po rodzicach, którzy są obywatelami danego państwa.
Prawo ziemi (ius soli). Osoba urodzona na terytorium danego państwa nabywa jego obywatelstwo, niezależnie od obywatelstwa rodziców.
Naturalizacja. Cudzoziemiec może ubiegać się o obywatelstwo danego państwa po spełnieniu określonych warunków (np. długi okres zamieszkania, znajomość języka).
Repatriacja. Powrót do kraju przodków. Osoby polskiego pochodzenia, które mieszkały za granicą, mogą starać się o polskie obywatelstwo.
Symbole państwowe
Symbole państwowe to elementy, które reprezentują państwo i jednoczą jego obywateli. Są wyrazem tożsamości narodowej i patriotyzmu.
Przykłady symboli państwowych
W Polsce mamy ich kilka!
Flaga. Biało-czerwona flaga Polski.
Godło. Biały orzeł w koronie na czerwonym tle.
Hymn. "Mazurek Dąbrowskiego".
Język urzędowy. W Polsce jest to język polski.
Podsumowanie
Pamiętaj! Państwo to ludność, terytorium i władza. Ma ono różne ustroje polityczne i pełni wiele funkcji – wewnętrznych i zewnętrznych. Obywatelstwo łączy nas z państwem, a symbole państwowe budują naszą tożsamość.
Powodzenia na egzaminie! Wierzę w Ciebie!
