Kiedy spotykasz osobę poszkodowaną, ważne jest, by szybko ocenić jej stan. Nazywa się to oceną wstępną. Zrobisz to, sprawdzając kilka kluczowych rzeczy, po kolei.
Pierwszy Kontakt: Bezpieczeństwo
Najpierw patrzysz, czy otoczenie jest bezpieczne. Dla ciebie i dla poszkodowanego.
Wyobraź sobie wypadek samochodowy. Nie wchodzisz od razu na jezdnię. Sprawdzasz, czy nie nadjeżdżają inne samochody. Upewniasz się, że nie ma zagrożenia wybuchem, na przykład wycieku paliwa.
Jeśli widzisz zagrożenie, starasz się je usunąć. Jeśli to niemożliwe, wzywasz pomoc. Dzwonisz na 112.
Bezpieczeństwo przede wszystkim! Dopiero potem zajmujesz się poszkodowanym.
Ocena Reakcji
Następnie sprawdzasz, czy osoba reaguje. Mówisz do niej głośno.
Na przykład: "Halo! Słyszy mnie Pani/Pan? Wszystko w porządku?".
Jeśli reaguje, wiesz, że jest przytomna. To bardzo ważna informacja.
Jeśli nie reaguje, spróbuj lekko potrząsnąć za ramię. Ostrożnie!
Jeżeli nadal nie reaguje, mówimy o osobie nieprzytomnej. To wymaga natychmiastowej interwencji.
Reakcja na ból
Czasami osoba może nie reagować na głos, ale reagować na bodźce bólowe. Możesz delikatnie uszczypnąć ją w ramię.
Jeśli zareaguje, nawet minimalnie (np. poruszy głową, wyda jęk), to znaczy, że czuje i jest częściowo przytomna.
Drożność Dróg Oddechowych
Kolejny krok to sprawdzenie dróg oddechowych. Upewnij się, że nic ich nie blokuje.
Wyobraź sobie, że ktoś zemdlał. Język może zapaść się do tyłu i blokować przepływ powietrza.
Aby udrożnić drogi oddechowe, połóż jedną rękę na czole osoby, a drugą na brodzie. Delikatnie odchyl głowę do tyłu i unieś brodę. To powinno wystarczyć, żeby język przestał blokować dostęp powietrza.
Jeżeli widzisz ciało obce w jamie ustnej (np. krew, wymiociny), spróbuj je usunąć. Możesz obrócić osobę na bok i delikatnie oczyścić jamę ustną palcem (owiniętym np. chusteczką).
Oddech
Po udrożnieniu dróg oddechowych, oceniasz oddech. Patrzysz, słuchasz i czujesz.
Patrzysz na klatkę piersiową. Czy się unosi i opada?
Słuchasz, czy słyszysz szmer oddechu.
Czujesz na swoim policzku powiew powietrza, gdy osoba oddycha.
Rób to przez około 10 sekund. Jeżeli osoba oddycha normalnie, przechodzisz dalej.
Jeżeli nie oddycha lub oddycha nienormalnie (np. bardzo rzadko, z trudem), musisz zacząć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO).
Krążenie (Ocenianie Puls)
Sprawdzanie krążenia polega na ocenie tętna. Jest to trudniejsze niż ocena oddechu i często pomija się ten krok w ocenie wstępnej, szczególnie jeśli osoba oddycha.
Najłatwiej sprawdzić tętno na tętnicy szyjnej. Znajduje się po bokach szyi, pod żuchwą.
Delikatnie przykładasz dwa palce (wskazujący i środkowy) do tętnicy szyjnej. Nie naciskaj zbyt mocno.
Jeżeli wyczuwasz tętno, to znaczy, że serce bije i krew krąży. To dobry znak.
Jeżeli nie wyczuwasz tętna, a osoba nie oddycha, natychmiast zaczynasz RKO.
Szybka Ocena Urazów
Na koniec, szybko oceniasz, czy nie ma widocznych urazów. Robisz to pobieżnie, bez szczegółowego badania.
Patrzysz, czy nie ma krwawień, złamań, deformacji.
Na przykład, jeśli widzisz, że noga jest nienaturalnie wygięta, możesz podejrzewać złamanie.
Jeśli widzisz silne krwawienie, starasz się je zatamować. Użyj czystej tkaniny i mocno dociśnij ranę.
Pamiętaj, żeby nie ruszać osoby, która ma uraz kręgosłupa. Może to pogorszyć jej stan.
Wzywanie Pomocy
W trakcie oceny wstępnej, albo zaraz po niej, wzywasz pomoc. Dzwonisz na 112 i opisujesz sytuację.
Podajesz dokładną lokalizację, opisujesz stan poszkodowanego i jakie czynności podjąłeś.
Nie rozłączaj się, dopóki dyspozytor Ci na to nie pozwoli. Może zadać dodatkowe pytania i udzielić dalszych instrukcji.
Podsumowanie
Oto kroki oceny wstępnej osoby poszkodowanej, w skrócie:
- Bezpieczeństwo: Upewnij się, że otoczenie jest bezpieczne.
- Reakcja: Sprawdź, czy osoba reaguje na głos i bodźce bólowe.
- Drożność Dróg Oddechowych: Udrożnij drogi oddechowe, odchylając głowę i unosząc brodę.
- Oddech: Oceń oddech, patrząc, słuchając i czując.
- Krążenie: Ocen tętno (jeśli potrafisz).
- Urazy: Szybko oceń widoczne urazy.
- Wzywanie Pomocy: Zadzwoń na 112.
Pamiętaj, że czas jest bardzo ważny. Działaj szybko i sprawnie. Twoje działania mogą uratować komuś życie.
