Czesci Zdania Test

Written by Margaret Weigel
Updated at: 05 June 2025

Hej! Szykujesz się do testu z części zdania? Świetnie! Przygotowałem dla Ciebie ten przewodnik, żeby pomóc Ci wszystko uporządkować i poczuć się pewniej. Pamiętaj, dasz radę!

Podstawy, czyli co musisz wiedzieć na starcie

Zacznijmy od tego, czym w ogóle są części zdania. To po prostu elementy składowe zdania, które pełnią różne funkcje. Musimy je rozróżniać, żeby zrozumieć, jak zdanie jest zbudowane i co autor chciał nam przekazać. Podstawowy podział to podmiot i orzeczenie. Ale spokojnie, pójdziemy po kolei i wszystko sobie wyjaśnimy.

Podmiot: Kto lub co wykonuje czynność?

Podmiot to ta część zdania, która odpowiada na pytania: kto? co? Wykonuje ona czynność wyrażoną przez orzeczenie. Podmiot najczęściej jest rzeczownikiem lub zaimkiem, ale może być również wyrażony w inny sposób (np. bezokolicznikiem). Ważne jest, żeby go zidentyfikować, ponieważ to on determinuje liczbę i rodzaj orzeczenia.

Przykłady:

Ja czytam książkę. (Kto czyta? Ja.)
Kot śpi na parapecie. (Kto śpi? Kot.)
Czytanie jest przyjemne. (Co jest przyjemne? Czytanie.)

Pamiętaj, że podmiot może być domyślny (ukryty). Dzieje się tak w zdaniach, gdzie z kontekstu jasno wynika, o kogo chodzi. Np. "Idę do kina." (Ja idę – podmiot domyślny).

Orzeczenie: Co się dzieje?

Orzeczenie to najważniejsza część zdania – informuje nas, co robi podmiot. Zwykle jest wyrażone czasownikiem w formie osobowej (odmienionym przez osoby, liczby, czasy i rodzaje). Orzeczenie zgadza się z podmiotem w liczbie i rodzaju.

Przykłady:

Ja czytam książkę.
Kot śpi na parapecie.
Czytanie jest przyjemne.

Orzeczenie może być proste (wyrażone jednym czasownikiem) lub złożone (wyrażone czasownikiem posiłkowym i bezokolicznikiem, np. "Będę czytał").

Określenia: Dodatkowe informacje o podmiocie i orzeczeniu

Oprócz podmiotu i orzeczenia, w zdaniu występują określenia, które dodają szczegółów i precyzują znaczenie. Dzielimy je na:

Przydawka: Jakie cechy ma podmiot?

Przydawka określa rzeczownik (czyli najczęściej podmiot). Odpowiada na pytania: jaki? która? czyj? ile? z czego?

Przykłady:

Czerwona sukienka. (Jaka sukienka? Czerwona.)
Moja książka. (Czyja książka? Moja.)
Dwa koty. (Ile kotów? Dwa.)

Przydawka może być wyrażona przymiotnikiem, zaimkiem, liczebnikiem lub rzeczownikiem w dopełniaczu.

Dopełnienie: Kogo? Czego? Komu? Czemu? Kogo? Co? Kim? Czym? O kim? O czym?

Dopełnienie określa orzeczenie (czyli czasownik). Odpowiada na pytania przypadków zależnych: kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? kim? czym? o kim? o czym?

Przykłady:

Czytam książkę. (Czytam co? Książkę.)
Pomagam mamie. (Pomagam komu? Mamie.)
Myślę o wakacjach. (Myślę o czym? O wakacjach.)

Okolicznik: Gdzie? Kiedy? Jak? Dlaczego? Po co? Z jakiego powodu? W jakim celu?

Okolicznik określa orzeczenie (czasownik) i wskazuje okoliczności, w jakich dana czynność się odbywa. Odpowiada na pytania: gdzie? kiedy? jak? dlaczego? po co? z jakiego powodu? w jakim celu?

Przykłady:

Idę do szkoły. (Idę gdzie? Do szkoły.)
Pójdę tam jutro. (Pójdę kiedy? Jutro.)
Ona śpiewa pięknie. (Śpiewa jak? Pięknie.)
Uczę się żeby zdać egzamin. (Uczę się po co? Żeby zdać egzamin.)

Pamiętaj o wykresie zdania!

Tworzenie wykresu zdania (schematu) bardzo pomaga w identyfikacji części zdania. Polega to na rozrysowaniu zależności między poszczególnymi elementami zdania. Najpierw znajdujemy podmiot i orzeczenie, a następnie określamy, jakie określenia do nich przynależą.