Hej! Gotowi na sprawdzian z części mowy w klasie 4? Bez obaw! Przygotowałem dla Was małą powtórkę. Razem damy radę!
Części mowy – wprowadzenie
Części mowy dzielimy na odmienne i nieodmienne. Zapamiętajmy to!
Odmienne części mowy zmieniają swoją formę. Mamy ich pięć.
Nieodmienne części mowy zawsze wyglądają tak samo. Jest ich cztery.
Odmienne części mowy
Zaczynamy od odmiennych części mowy.
Rzeczownik (rzecz)
Rzeczownik (rzecz) odpowiada na pytania: kto? co?
Np. kot, dom, książka, radość.
Rzeczowniki mają rodzaj (męski, żeński, nijaki), liczbę (pojedyncza, mnoga) i przypadek (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz). Nie martw się, zaraz to wszystko powtórzymy.
Np. kot (rodzaj męski, liczba pojedyncza, mianownik).
Rodzaje rzeczowników:
- Męski: ten kot, ten pies
- Żeński: ta książka, ta mama
- Nijaki: to okno, to dziecko
Liczba rzeczowników:
- Pojedyncza: jeden kot
- Mnoga: dwa koty
Przypadki rzeczowników:
- Mianownik (kto? co?): kot śpi.
- Dopełniacz (kogo? czego?): Nie ma kota.
- Celownik (komu? czemu?): Daję jedzenie kotu.
- Biernik (kogo? co?): Widzę kota.
- Narzędnik (z kim? z czym?): Bawię się z kotem.
- Miejscownik (o kim? o czym?): Mówię o kocie.
- Wołacz (O!): Kocie! Chodź tu!
Czasownik (co robi?)
Czasownik (co robi?) odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje?
Np. biega, śpi, czyta, myśli.
Czasowniki odmieniają się przez osoby (ja, ty, on/ona/ono, my, wy, oni/one), liczby (pojedyncza, mnoga), czasy (przeszły, teraźniejszy, przyszły) i rodzaje (w czasie przeszłym).
Np. biegam (ja, liczba pojedyncza, czas teraźniejszy).
Osoby czasownika:
- Liczba pojedyncza: ja, ty, on/ona/ono
- Liczba mnoga: my, wy, oni/one
Czasy czasownika:
- Przeszły: biegłem/biegłam
- Teraźniejszy: biegam
- Przyszły: będę biegał/biegała
Przymiotnik (jaki?)
Przymiotnik (jaki?) odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie?
Np. duży, mały, czerwony, mądry.
Przymiotnik odmienia się przez rodzaj, liczbę i przypadek, tak jak rzeczownik. Przymiotnik opisuje rzeczownik.
Np. duży kot (rodzaj męski, liczba pojedyncza, mianownik).
Liczebnik (ile? który?)
Liczebnik (ile? który?) odpowiada na pytania: ile? który z kolei?
Np. jeden, dwa, pięć, pierwszy, drugi, piąty.
Liczebniki odmieniają się przez przypadki, a niektóre także przez rodzaje.
Np. dwa koty (mianownik), o dwóch kotach (miejscownik).
Zaimek (zastępuje)
Zaimek (zastępuje) zastępuje rzeczownik, przymiotnik lub liczebnik.
Np. ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one, ten, tamten, mój, twój, jego.
Zaimki odmieniają się podobnie jak wyrazy, które zastępują.
Np. zamiast "Kasia" powiemy "ona".
Nieodmienne części mowy
Teraz czas na nieodmienne części mowy. Łatwizna!
Przysłówek (jak? gdzie? kiedy?)
Przysłówek (jak? gdzie? kiedy?) określa czasownik. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
Np. szybko, wolno, blisko, daleko, wczoraj, jutro.
Przyimek (łączy)
Przyimek (łączy) łączy się z rzeczownikiem, zaimkiem lub liczebnikiem.
Np. na, pod, nad, w, z, do, od, przy, obok.
Np. na stole, pod drzewem.
Spojnik (spaja)
Spojnik (spaja) łączy wyrazy lub zdania.
Np. i, oraz, albo, lub, ale, a, więc, zatem.
Np. Kot i pies.
Wykrzyknik (emocje)
Wykrzyknik (emocje) wyraża emocje lub naśladuje dźwięki.
Np. ach, och, hej, brr, hau, miau.
Np. Och! Jak miło!
Podsumowanie
Pamiętaj:
- Odmienne części mowy: rzeczownik, czasownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek.
- Nieodmienne części mowy: przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik.
- Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co?
- Czasownik odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje?
- Przymiotnik odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie?
- Liczebnik odpowiada na pytania: ile? który z kolei?
- Zaimek zastępuje rzeczownik, przymiotnik lub liczebnik.
- Przysłówek odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
- Przyimek łączy się z innymi wyrazami.
- Spojnik łączy wyrazy lub zdania.
- Wykrzyknik wyraża emocje.
Jesteście świetni! Powodzenia na sprawdzianie!
