Hej Ósmoklasisto! Gotowi na powtórkę z części mowy? Spróbujemy to zrobić w sposób superprzejrzysty i zrozumiały. Użyjemy przykładów i porównań, które pomogą Ci to wszystko zapamiętać.
Części Mowy: Co to takiego?
Wyobraź sobie, że zdanie to budowla. Każda część mowy to cegła, okno, drzwi, dach… Element, który ma swoje zadanie. Razem tworzą całość. Bez nich budowla by się rozpadła.
Jest ich dziesięć, ale spokojnie, damy radę!
Rzeczownik: Kto? Co?
Rzeczownik – to nazwa. Nazwa rzeczy, osoby, zwierzęcia, miejsca, uczucia, idei. Wszystkiego, co istnieje (lub wyobrażamy sobie, że istnieje!).
Myśl o nim jak o etykiecie. Widzisz krzesło? Etykieta: krzesło. Widzisz radość na twarzy kolegi? Etykieta: radość. Proste, prawda?
Przykłady: pies, dom, Warszawa, szczęście, książka.
Czasownik: Co robi? Co się dzieje?
Czasownik – to akcja! Mówi, co ktoś robi, co się dzieje, w jakim stanie ktoś jest.
Wyobraź sobie film. Czasownik to to, co się dzieje na ekranie. Biegnie, skacze, śpi, myśli… To życie w zdaniu!
Przykłady: biegać, czytać, spałem, będę myślał, istnieje.
Przymiotnik: Jaki? Jaka? Jakie?
Przymiotnik – opisuje. Dodaje szczegółów do rzeczownika. Sprawia, że obraz staje się bardziej wyraźny.
Pomyśl o nim jak o filtrze na Instagramie. Zdjęcie jest, ale z filtrem staje się ładniejsze, ciekawsze, bardziej wyraziste. Podobnie przymiotnik!
Przykłady: wysoki, piękna, czerwone, mądry, wesoła.
Przysłówek: Jak? Gdzie? Kiedy?
Przysłówek – opisuje czasownik, przymiotnik lub inny przysłówek. Mówi, jak coś się dzieje, gdzie się dzieje, kiedy się dzieje.
Wyobraź sobie GPS. Mówi Ci, gdzie skręcić, jak szybko jechać, kiedy dotrzesz na miejsce. Podobnie przysłówek!
Przykłady: szybko, wolno, daleko, wczoraj, bardzo.
Zaimek: Zamiast...
Zaimek – zastępuje rzeczownik, przymiotnik lub liczebnik. Dzięki niemu nie musimy powtarzać tych samych słów w kółko.
Pomyśl o nim jak o dublerze aktora. Aktor jest zajęty, więc dubler go zastępuje. Podobnie zaimek!
Przykłady: ja, ty, on, ona, ono, ten, tamten, mój.
Liczebnik: Ile? Który?
Liczebnik – mówi o ilości lub kolejności. Odpowiada na pytania: ile? który z kolei?
Wyobraź sobie wagę. Pokazuje, ile waży jabłko. Liczebnik robi coś podobnego, tylko w odniesieniu do wszystkiego innego.
Przykłady: jeden, dwa, trzy, pierwszy, drugi, trzeci.
Przyimek: Łącznik
Przyimek – łączy wyrazy w zdaniu. Określa relacje między nimi. Dzięki niemu wiemy, gdzie coś jest, w jakim kierunku się porusza.
Pomyśl o nim jak o moście. Łączy dwa brzegi rzeki. Podobnie przyimek łączy wyrazy.
Przykłady: na, w, pod, nad, do, od, przez.
Spójnik: Klej
Spójnik – łączy zdania lub części zdania. Dzięki niemu myśli płyną płynnie.
Wyobraź sobie taśmę klejącą. Skleja dwa kawałki papieru. Podobnie spójnik łączy zdania.
Przykłady: i, oraz, ale, lecz, bowiem, że.
Wykrzyknik: Emocje!
Wykrzyknik – wyraża emocje. Radość, smutek, zdziwienie, złość… Wszystko, co czujemy!
Pomyśl o nim jak o emotikonie. Wyraża emocje w wiadomości tekstowej. Podobnie wykrzyknik!
Przykłady: ach!, oj!, brawo!, hej!, uff!.
Partykuła: Dodaje smaczku
Partykuła – wzmacnia lub modyfikuje znaczenie wyrazów lub zdań. Dodaje im "smaczku".
Wyobraź sobie przyprawę. Dodajesz ją do potrawy, żeby była smaczniejsza. Partykuła robi coś podobnego, ale w zdaniach!
Przykłady: nie, czy, tylko, nawet, aż, -że, -by.
Pamiętaj, trening czyni mistrza! Próbuj rozpoznawać części mowy w różnych tekstach. Im więcej będziesz ćwiczyć, tym łatwiej Ci to przyjdzie!
Powodzenia na sprawdzianie!
