Witajcie, uczniowie klasy 6! Przygotowujemy się do sprawdzianu z czasowników dokonanych i niedokonanych. Bez obaw, damy radę! Poniżej znajdziecie przydatne wskazówki i ćwiczenia.
Czym są Czasowniki Dokonane i Niedokonane?
Czasowniki to słowa, które opisują czynności. W języku polskim, dzielimy je na dwie grupy: dokonane i niedokonane.
Czasowniki Niedokonane (Imperfective Verbs)
Czasowniki niedokonane opisują czynności, które trwają, powtarzają się lub są w trakcie wykonywania. Mówią nam o tym, co się dzieje. Nie wskazują na konkretny koniec czynności. Na przykład: czytać, pisać, biegać.
Pomyśl o tym, jak o oglądaniu filmu. Widzisz akcję, która się rozwija.
Czasowniki Dokonane (Perfective Verbs)
Czasowniki dokonane opisują czynności, które zostały zakończone lub zostaną zakończone. Wskazują na konkretny moment zakończenia czynności. Na przykład: przeczytać, napisać, pobiegnąć.
Pomyśl o tym, jak o zrobieniu zdjęcia. Widzisz jeden, konkretny moment.
Jak Rozpoznać Czasownik Dokonany od Niedokonanego?
Najważniejsze to zrozumieć, czy czynność jest zakończona (dokonana) czy trwa (niedokonana). Pomocne mogą być następujące wskazówki:
- Zastanów się, czy czynność ma określony koniec.
- Sprawdź, czy czasownik można użyć w czasie przyszłym prostym (dla czasowników niedokonanych).
- Zauważ, że wiele czasowników dokonanych tworzy się przez dodanie przedrostka do czasownika niedokonanego.
Ćwiczenia – Sprawdźmy Twoją Wiedzę!
Rozwiąż poniższe zadania. Spróbuj samodzielnie! Pamiętaj, nie ma złych odpowiedzi, jest tylko nauka.
Ćwiczenie 1: Określ aspekt czasownika
Określ, czy podane czasowniki są dokonane (D) czy niedokonane (N):
- Robić (… )
- Zrobić (… )
- Czytać (… )
- Przeczytać (… )
- Pisać (… )
- Napisać (… )
- Myśleć (… )
- Pomyśleć (… )
- Gotować (… )
- Ugotować (… )
Ćwiczenie 2: Utwórz czasownik dokonany
Utwórz czasownik dokonany od podanych czasowników niedokonanych. Użyj odpowiedniego przedrostka:
- Pisać – …
- Robić – …
- Czytać – …
- Gotować – …
- Malować – …
- Kupować – …
- Słuchać – …
- Oglądać – …
- Budować – …
- Piec – …
Ćwiczenie 3: Uzupełnij zdania
Uzupełnij zdania odpowiednim czasownikiem w formie dokonanej lub niedokonanej. Wybierz jedną z podanych opcji:
- Wczoraj … (czytałem / przeczytałem) ciekawą książkę.
- Jutro … (będę pisał / napiszę) test z matematyki.
- Codziennie … (jem / zjem) śniadanie.
- Gdy tylko wrócę do domu, … (obejrzę / będę oglądał) ulubiony film.
- Mama zawsze … (piecze / upiecze) pyszne ciasto na urodziny.
Przedrostki – Klucz do Sukcesu!
Wiele czasowników dokonanych tworzy się poprzez dodanie przedrostka do czasownika niedokonanego. Oto kilka przykładów:
- za-: pisać – zapisać
- na-: pisać – napisać
- prze-: czytać – przeczytać
- u-: gotować – ugotować
- wy-: pisać – wypisać
- do-: pisać – dopisać
Zapamiętaj te przedrostki! Pomogą Ci w rozpoznawaniu czasowników dokonanych.
Czas Przyszły – Ważna Wskazówka!
Czasowniki niedokonane tworzą czas przyszły prosty. Na przykład: będę czytał, będę pisał. Czasowniki dokonane tworzą czas przyszły złożony, który wygląda tak samo jak czas przeszły. Na przykład: przeczytam (tak samo jak w czasie przeszłym: przeczytałem).
Odpowiedzi do Ćwiczeń
Ćwiczenie 1:
- Robić (N)
- Zrobić (D)
- Czytać (N)
- Przeczytać (D)
- Pisać (N)
- Napisać (D)
- Myśleć (N)
- Pomyśleć (D)
- Gotować (N)
- Ugotować (D)
Ćwiczenie 2:
- Pisać – napisać
- Robić – zrobić
- Czytać – przeczytać
- Gotować – ugotować
- Malować – namalować
- Kupować – kupić/skupić/dokupić
- Słuchać – posłuchać/wysłuchać
- Oglądać – obejrzeć
- Budować – zbudować
- Piec – upiec
Ćwiczenie 3:
- Wczoraj czytałem ciekawą książkę.
- Jutro napiszę test z matematyki.
- Codziennie jem śniadanie.
- Gdy tylko wrócę do domu, obejrzę ulubiony film.
- Mama zawsze piecze pyszne ciasto na urodziny.
Podsumowanie
Pamiętaj!
- Czasowniki niedokonane opisują czynności, które trwają.
- Czasowniki dokonane opisują czynności, które zostały zakończone.
- Zwracaj uwagę na przedrostki!
- Analizuj, czy czynność ma wyraźny koniec.
Dasz radę! Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętaj, że najważniejsze to zrozumienie, a nie tylko zapamiętywanie. Ćwicz regularnie, a wszystko stanie się jasne.
